VIÊM MÀNG NÃO DO MÔ CẦU

Tổng quan

Viêm màng não do não mô cầu là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hiếm gặp nhưng gây bệnh nghiêm trọng. Nó gây viêm các màng bao phủ não và tủy sống. Mỗi năm có khoảng 1.000 người ở Mỹ mắc não mô cầu, bao gồm viêm màng não và nhiễm trùng huyết.

Viêm màng não do não mô cầu có thể gây tử vong hoặc gây tác hại nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và cứ 5 người mắc thì có một người có biến chứng nghiêm trọng. Theo Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh, ngay cả khi sử dụng thuốc kháng sinh vẫn có 10 - 15% người mắc bệnh tử vong và khoảng 1/5 người sống sót bị tàn tật vĩnh viễn, bao gồm điếc, tổn thương não, các vấn đề thần kinh và thậm chí là mất một chi.

Bài viết dưới đây là những điều cần biết về triệu chứng của bệnh viêm màng não do não mô cầu và cách phòng tránh cũng như điều trị.

Hình ảnh vi khuẩn não mô cầu trên kính hiển vi điện tử.

Nguyên nhân

Vi khuẩn và vi rút là hai nguyên nhân chính gây viêm màng não. Vi khuẩn Neisseria meningitidis hay còn gọi là não mô cầu gây viêm màng não do mô cầu. Ở trẻ em và thiếu niên, não mô cầu là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm màng não do vi khuẩn. Và là nguyên nhân phổ biến thứ hai ở người lớn.

Não mô cầu có thể gây nhiễm trùng ở một phần cơ thể như da, đường tiêu hóa hoặc đường hô hấp. Vì những lý do không xác định, vi khuẩn sau đó có thể đi theo máu đến hệ thần kinh và gây viêm màng não do não mô cầu. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập trực tiếp vào hệ thần kinh sau chấn thương nặng ở đầu, phẫu thuật hoặc nhiễm trùng.

Nguy cơ mắc viêm màng não do não mô cầu tăng lên khi tiếp xúc với vi khuẩn gây ra bệnh này. Nguy cơ mắc bệnh cũng tăng lên khi có nhiễm trùng đường hô hấp trên gần đây. Trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người già là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.

Triệu chứng

Các triệu chứng của viêm màng não do não mô cầu có thể khác nhau tùy từng trường hợp. Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến bao gồm:

Mệt mỏi.

Sốt cao đột ngột.
Đau đầu dữ dội, kéo dài.
Cứng gáy.
Buồn nôn hoặc nôn.
Sợ ánh sáng.
Li bì hoặc khó đánh thức.
Đau khớp.
Lú lẫn hoặc các thay đổi tri giác khác.

Tử ban hay phát ban da màu đỏ hoặc tím là một dấu hiệu rất quan trọng cần theo dõi, với đặc điểm không chuyển sang màu trắng khi ấn kính vào. Tử ban có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng huyết và là một cấp cứu y tế.

Các triệu chứng khác của viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết có thể bao gồm:

Thóp phồng (ở trẻ sơ sinh).
Quấy khóc hoặc rên rỉ (ở trẻ sơ sinh).
Cơ gồng cứng, giật hoặc mềm (ở trẻ sơ sinh hoặc mới biết đi).
Kích động.
Thở nhanh.
Hôn mê hoặc lơ mơ.
Da tái nhợt hoặc xanh xao.
Run rẩy hoặc lạnh bàn tay, bàn chân.
Co giật.

Tử ban đặc trưng trong nhiễm trùng huyết do não mô cầu.

Điều trị

Viêm màng não do não mô cầu có thể gây tử vong hoặc biến chứng nghiêm trọng như tổn thương não, liệt, hoại tử hoặc điếc . Để ngăn chặn những biến chứng này, điều quan trọng là phải hành động nhanh chóng, không chờ đợi. Liên hệ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất khi:

Có các triệu chứng của viêm màng não do não mô cầu.
Các triệu chứng không cải thiện khi điều trị.
Bạn nghĩ bạn đã tiếp xúc với viêm màng não do não mô cầu.

Các xét nghiệm có thể xác định chẩn đoán viêm màng não do não mô cầu. Bác sĩ có thể bắt đầu dùng kháng sinh như penicillin hoặc ceftriaxone, tiêm hoặc truyền tĩnh mạch. Bệnh nhân có thể cần dùng các thuốc khác để điều trị các vấn đề liên quan đến tăng áp lực dịch não tủy. Đôi khi, các bác sĩ có thể chỉ định steroid .

Nếu bạn hoặc người bạn yêu thương tiếp xúc gần gũi (qua nước bọt hoặc các chất tiết ra từ miệng khác) với người bị viêm màng não do não mô cầu ở trường học, nhà trẻ, cơ quan hoặc nhà thì điều quan trọng là phải sử dụng kháng sinh sớm để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Chủng ngừa

Viêm màng não do não mô cầu là một bệnh nghiêm trọng ngay cả khi được điều trị. Đó là lý do tại sao phòng ngừa cách tốt hơn nhiều. Các vaccine viêm màng não có thể ngăn ngừa nhiễm bệnh. Ở Mỹ, ba loại vaccine viêm màng não do não mô cầu được sử dụng bao gồm:

Vaccine cộng hợp não mô cầu (MCV4): một trong những loại vắc xin được phép sử dụng cho người từ 9 tháng đến 55 tuổi là Menactra. Loại còn lại là Menveo, được sử dụng cho người từ 2 đến 55 tuổi.
Vaccine polysaccharide não cầu khuẩn (MPSV4): là loại vắc xin đã được phê duyệt vào những năm 1970 và bảo vệ chống lại hầu hết các loại não mô cầu. Loại vắc xin này được sử dụng cho người từ 9 tháng tuổi và trên 55 tuổi.
Serogroup B Meningococcal B (MenB): hai loại vắc xin MenB là Trumenba (MenB-FHbp) và Bexsero (MenB-4C) đều được cấp phép sử dụng cho người trong khoảng 10 – 24 tuổi nhưng vẫn có thể sử dụng được cho người lớn tuổi.

Mặc dù vaccine không thể ngăn ngừa tất cả các loại não mô cầu, nhưng cả hai loại vắc xin này đều có thể ngăn ngừa nhiều loại bệnh. Cả hai đều có hiệu quả ở chín trong số 10 người sử dụng. MCV4 có khả năng bảo vệ lâu hơn và ngăn ngừa lây truyền bệnh tốt hơn.

Các bác sĩ khuyến cáo tiêm một mũi MCV4 cho trẻ 11 tuổi, và tiêm nhắc lại một mũi khi 16 tuổi. Nếu liều đầu tiên bị bỏ lỡ, MCV4 có thể được tiêm trong độ tuổi từ 13 đến 15 và nhắc lại trong độ tuổi từ 16 đến 18.

Những người từ 16 đến 18 tuổi không có nguy cơ cao cũng nên chủng ngừa MenB. Loại vaccine này cũng được sử dụng cho người từ 10 - 24 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao và người lớn tuổi.

Những đối tượng khác có nguy cơ nhiễm cũng nên cân nhắc việc chủng ngừa, bao gồm:

Người nghĩ rằng họ đã tiếp xúc với viêm màng não do não mô cầu.
Sinh viên đại học sống trong ký túc xá.
Du lịch đến nơi có bệnh não mô cầu lưu hành phổ biến như Châu Phi.
Người bị tổn thương lách hoặc thiếu hụt phức hợp bổ thể, là một rối loạn của hệ miễn dịch.
Nhân viên phòng thí nghiệm thường xuyên tiếp xúc với não mô cầu.

Liều nhắc lại được khuyến cáo tiêm cho tất cả mọi người.

Trì hoãn việc chủng ngừa nếu đang bị ốm nặng vào thời điểm được lên lịch tiêm. Không tiêm vaccine nếu:

Đã có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với liều trước đó.
Bị dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vaccine.
Đã từng bị hội chứng Guillain -Barre hoặc viêm não tủy rải rác cấp tính.

Đau nhẹ hoặc tấy đỏ chỗ tiêm là hiện tượng phổ biến và không phải vấn đề đáng lo ngại. Gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu có phản ứng mạnh với vaccine như sốt cao, suy nhược hoặc các dấu hiệu của phản ứng dị ứng bao gồm khó thở , tim đập nhanh hoặc chóng mặt .