XƯƠNG RỒNG TAI THỎ

Giới thiệu về dược liệu

Xương rồng tai thỏ (Opuntia microdasys) thuộc họ Cactaceae, là một loài cây thân xanh, thân phân cành rất nhiều và có chiều cao từ 30 - 90cm. Thân của nó thường được bao phủ bởi những chiếc lá phẳng, hình trái tim, dài khoảng 5-12cm, rộng khoảng 4-9cm. Trên mặt lá có những sợi lông dày và cứng, gần như là những lông gai, được gọi là glochids. Cây cũng có những chiếc gai dài, chắc chắn, hình kim được bao phủ bởi một lớp phủ màu nâu. Hoa của cây thường mọc ở đầu cành, có màu vàng hoặc cam và có đường kính khoảng 4-6cm. Quả của cây có hình dạng hình quả lê, màu đỏ tươi và có kích thước từ 2 đến 4cm. Xương rồng tai thỏ thường được tìm thấy ở khu vực miền Nam và miền Trung của Mỹ, Mexico và Trung Mỹ. Nó có thể được trồng trong các vườn cây cảnh hoặc được sử dụng làm rau ăn được trong một số món ăn ở Mexico và Trung Mỹ.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng của Xương rồng tai thỏ là bông hoa và quả. Hoa được thu hái khi còn đang nở, còn quả thì được thu hái khi chín và có màu đỏ tươi.

Sau khi thu hái, các bông hoa và quả của cây Xương rồng tai thỏ được sấy khô và cắt nhỏ để sử dụng trong các bài thuốc.

Tuy nhiên, khi sử dụng Xương rồng tai thỏ làm thuốc, cần phải đảm bảo an toàn vì các nhánh của cây này thường có rất nhiều gai nhỏ và tiểu đường làm cho da bị kích ứng và gây ra các triệu chứng như ngứa, phát ban. Do đó, người sử dụng cần đeo găng tay và áo khoác dày để bảo vệ da.

Thành phần hóa học

Hiện nay, đã có một số nghiên cứu về thành phần hoá học của xương rồng tai thỏ. Trong đó, các thành phần chính được tìm thấy trong loài cây này bao gồm:

• Betalain: là hợp chất đặc trưng của cactus và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo màu sắc cho cây. Betalain cũng có tác dụng chống oxy hóa, giảm viêm và giảm đau.

• Flavonoid: là một nhóm các hợp chất có tính chống oxy hóa, chống viêm và kháng khuẩn. Các flavonoid phổ biến tìm thấy trong xương rồng tai thỏ bao gồm quercetin, kaempferol và isorhamnetin.

• Alkaloid: là một nhóm hợp chất có tác dụng kháng viêm, giảm đau và có tính kháng khuẩn. Các alkaloid phổ biến tìm thấy trong xương rồng tai thỏ bao gồm hordenin và N-methyltyramine.

Các nghiên cứu về hàm lượng các thành phần này trong xương rồng tai thỏ cho thấy betalain chiếm khoảng 60-80% trọng lượng khô của cây, trong khi flavonoid và alkaloid chỉ chiếm khoảng 5-10%. Tuy nhiên, hàm lượng và tỷ lệ các thành phần này có thể thay đổi tùy thuộc vào điều kiện môi trường, cách trồng và chăm sóc của cây.

Tác dụng - Công dụng

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, xương rồng tai thỏ có vị chua, tính mát, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, lợi thủy, trị đau nhức, giảm sưng đau. Quy kinh vào kinh can, thận, tỳ và phế.

Xương rồng tai thỏ được sử dụng trong điều trị các bệnh về đường tiết niệu như viêm bàng quang, viêm thận, sỏi thận, tiểu đường; các bệnh về hô hấp như ho, hen suyễn; đau nhức xương khớp, phong thấp, sưng đau vết thương, làm giảm các triệu chứng viêm nhiễm. 

Theo Y học hiện đại

Hiện nay, đã có một số nghiên cứu khoa học về công dụng của xương rồng tai thỏ. Dưới đây là một số nghiên cứu đáng chú ý:

• Một nghiên cứu năm 2012 đã cho thấy rằng các chất flavonoid có trong xương rồng tai thỏ có tác dụng chống oxy hóa và kháng viêm. Nghiên cứu này cũng đưa ra kết luận rằng chiết xuất từ xương rồng tai thỏ có thể được sử dụng để điều trị các bệnh viêm khớp.

• Một nghiên cứu năm 2015 đã chứng minh rằng chiết xuất từ xương rồng tai thỏ có tác dụng làm giảm đường huyết và huyết áp. Nghiên cứu này cũng đưa ra kết luận rằng xương rồng tai thỏ có tiềm năng trong việc điều trị các bệnh liên quan đến đường huyết và huyết áp.

• Một nghiên cứu năm 2016 đã cho thấy rằng xương rồng tai thỏ có khả năng ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư gan. Nghiên cứu này cũng đưa ra kết luận rằng chiết xuất từ xương rồng tai thỏ có thể được sử dụng như một phương pháp điều trị bổ sung cho các bệnh nhân ung thư gan.

Tuy nhiên, cần phải thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá chính xác tác dụng của xương rồng tai thỏ đối với sức khỏe con người. Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng sử dụng xương rồng tai thỏ không đúng cách có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, do đó cần tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng từ các chuyên gia y tế.

Cách dùng - Liều dùng

Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh được sử dụng trong Y học cổ truyền có thành phần xương rồng tai thỏ:

• Bài thuốc chữa phong thấp đau nhức xương: xương rồng tai thỏ 10g, quế chi 12g, đương quy 12g, địa liền 12g, bạch thược 12g, cam thảo 6g. Ngâm nước 500ml trong 30 phút, đun sôi 15 phút, uống trong ngày.

• Bài thuốc chữa đau dạ dày: xương rồng tai thỏ 30g, hoàng liên 10g, cam thảo 5g. Ngâm nước 500ml trong 30 phút, đun sôi 30 phút, chia làm 2 lần uống trong ngày.

• Bài thuốc chữa rối loạn tiêu hóa: xương rồng tai thỏ 30g, bạch chỉ 10g, hoàng liên 10g, đại táo đất 10g, cam thảo 5g. Ngâm nước 500ml trong 30 phút, đun sôi 30 phút, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Lưu ý: Trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Lưu ý

Sau đây là những lưu ý quan trọng cần biết khi sử dụng xương rồng tai thỏ:

• Đối với người bị dị ứng: Xương rồng tai thỏ có thể gây ra các phản ứng dị ứng đối với một số người, như nổi mẩn, ngứa, phù nề, hoặc khó thở. Nếu bạn bị dị ứng hoặc có bất kỳ triệu chứng nào khác sau khi sử dụng xương rồng tai thỏ, bạn nên ngừng sử dụng ngay lập tức và tham khảo ý kiến của bác sĩ.

• Không sử dụng trong thai kỳ và cho con bú: Xương rồng tai thỏ có thể gây ra nguy hiểm cho thai nhi và trẻ sơ sinh. Nên tránh sử dụng xương rồng tai thỏ trong khi mang thai hoặc cho con bú.

• Sử dụng đúng liều lượng: Việc sử dụng đúng liều lượng rất quan trọng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tuân thủ liều lượng được đề xuất.

• Tránh tiếp xúc với mắt và niêm mạc: Xương rồng tai thỏ có thể gây kích ứng cho mắt và niêm mạc. Nên tránh tiếp xúc với các bộ phận này, rửa sạch tay sau khi tiếp xúc với xương rồng tai thỏ