XƯƠNG RỒNG

Giới thiệu về dược liệu

Xương rồng (Euphorbia antiquorum) là một loại cây thân thảo thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). Xương rồng có thân hình trụ, cao từ 30-70cm và đường kính từ 5-10cm. Thân của cây có nhiều nhánh phát triển, phân ra các cành mọc ngang. Lá của cây xương rồng dạng hình giáo, mọc đối, có chiều dài từ 2-4cm và chiều rộng khoảng 1cm.

Cây xương rồng có hoa đực và hoa cái trên cùng một cây, nhưng ở những khu vực khác nhau thì thời gian hoa nở khác nhau, từ tháng 3 đến tháng 6. Hoa mọc thành chùm ở đầu cành, màu vàng xanh nhạt, với những cánh hoa hình bầu dục. Quả của cây là loại quả chùm hình tròn, màu đỏ tươi, có đường kính khoảng 1cm.

Cây xương rồng phân bố rộng rãi ở nhiều khu vực trên thế giới, bao gồm châu Phi, châu Á, châu Mỹ và Úc. Nó có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất và trong điều kiện thời tiết khác nhau. Thường được trồng trong các vườn cây, sân vườn, hay trồng để làm cây trang trí. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cây xương rồng có thể gây ra kích ứng da và độc hại cho các loài vật nuôi nếu bị nuốt phải do chứa các chất độc.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng của Xương rồng là thân, lá và nhựa. Thân và lá được thu hái vào mùa xuân và mùa hạ, sau đó được phơi khô hoặc sấy khô. Nhựa được lấy từ thân cây vào mùa thu.

Trong chế biến dược liệu Xương rồng, thường sử dụng cách sắc cùng nước hoặc rượu để trích xuất thành phần hoạt chất. Tuy nhiên, do loài cây này có tính độc nên cần phải chú ý đến liều lượng sử dụng và phương pháp sử dụng.

Để bảo quản dược liệu Xương rồng, nên để nó trong bao bì khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp. Nếu lưu trữ trong thời gian dài, nên đóng gói kín để tránh bị ẩm và hư hỏng.

Thành phần hóa học

Các nghiên cứu về thành phần hóa học của Xương rồng (Euphorbia antiquorum) đã chỉ ra rằng cây này chứa nhiều hợp chất sinh học như terpen và steroid, flavonoid, phenol và alkaloid.

Cụ thể hơn, Xương rồng chứa các hợp chất flavonoid như quercetin, kaempferol và isorhamnetin; các hợp chất phenol như acacetin, chrysin và euphorone; cũng như các alkaloid như euphol, euphorbol và phorbol.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các tỷ lệ của các thành phần này có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố như vùng trồng, thời tiết, môi trường sống và phương pháp thu hái và chế biến.

Tác dụng - Công dụng

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, Xương rồng có vị đắng, tính hàn, quy kinh vào kinh phế và vị. Công dụng chính của Xương rồng là giải độc, tán nhiệt, lợi tiểu và tạo máu. Ngoài ra, nó còn có tác dụng điều trị một số bệnh như viêm gan, đau lưng, đau bụng kinh và các bệnh về đường tiết niệu. Tuy nhiên, do tính chất độc tính của Xương rồng, nên sử dụng rất cẩn thận và theo đúng chỉ định của chuyên gia y tế có kinh nghiệm.

Theo Y học hiện đại

Các nghiên cứu hiện đại về công dụng của Xương rồng (Euphorbia antiquorum) tập trung chủ yếu vào các hoạt chất đang được nghiên cứu và phát triển để điều trị ung thư. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất trong Xương rồng có khả năng chống lại tế bào ung thư, đặc biệt là các loại ung thư đại trực tràng, phổi và vú.

Một nghiên cứu ở Trung Quốc năm 2015 đã chứng minh rằng chiết xuất Xương rồng có khả năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư đại trực tràng và phổi. Nghiên cứu khác của Đại học Yale ở Hoa Kỳ năm 2018 cũng cho thấy rằng một hợp chất trong Xương rồng có thể ức chế sự phát triển của tế bào ung thư vú.

Ngoài ra, Xương rồng cũng có các hoạt tính khác như kháng viêm, kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau, hạ đường huyết, hỗ trợ tiêu hóa và giải độc cơ thể. Tuy nhiên, các nghiên cứu về các hoạt tính này của Xương rồng còn hạn chế và cần phải được tiếp tục nghiên cứu để khẳng định hiệu quả.

Cách dùng - Liều dùng

Xương rồng được sử dụng trong nhiều bài thuốc của Y học cổ truyền để điều trị các bệnh như viêm xoang, hen suyễn, viêm đường hô hấp, viêm dạ dày, đau bụng, đau khớp và viêm da. Dưới đây là một số bài thuốc chứa thành phần Xương rồng và cách thực hiện:

• Bài thuốc trị viêm xoang: Xương rồng tươi 50g, đỗ trọng 20g, đại táo đen 20g, cam thảo 10g, đương quy 10g, xuyên khung 10g, bạch truật 10g. Sắc uống.

• Bài thuốc trị hen suyễn: Xương rồng 15g, hoàng cầm 10g, bạch cốt 10g, bạch truật 10g, tía tô 10g, cam thảo 10g, khổ qua 10g. Hãm với nước sôi, chia làm 2-3 lần uống trong ngày.

• Bài thuốc trị viêm đường hô hấp: Xương rồng tươi 30g, đinh hương 10g, bạch chỉ 10g, hoàng bá 10g, đương quy 10g, cam thảo 10g. Sắc uống.

Lưu ý: Nên tuân thủ liều lượng và cách thức sử dụng được chỉ định bởi chuyên gia Y học để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Lưu ý

Việc sử dụng Xương rồng (Euphorbia antiquorum) để chữa bệnh cần tuân thủ một số lưu ý sau:

• Đây là loại dược liệu mạnh, có thể gây độc nếu sử dụng sai liều hoặc không đúng cách. Nên sử dụng Xương rồng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà thuốc có kinh nghiệm.

• Không nên sử dụng Xương rồng cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, và người bị suy gan hoặc thận.

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với dịch nhựa của Xương rồng, vì nó có thể gây kích ứng da và mắt. Nếu có bất kỳ phản ứng phụ nào khi sử dụng Xương rồng, ngưng sử dụng ngay lập tức và tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ.

• Tránh sử dụng Xương rồng cùng với các thuốc khác mà có thể tác động đến tim hoặc tăng huyết áp.

• Nên bảo quản Xương rồng ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.