ALZHEIMER

Bệnh Alzheimer là gì

Bệnh Alzheimer là một dạng tiến triển từ từ của chứng mất trí nhớ. Mất trí nhớ là tình trạng bao hàm các tổn thương não bộ hoặc những căn bệnh có ảnh hưởng tiêu cực đến trí nhớ, suy nghĩ và hành vi. Những thương tổn về thần kinh này gây trở ngại tới cuộc sống thường nhật.

Theo Hiệp hội Alzheimer, bệnh Alzheimer chiếm tỉ lệ từ 60 đến 80% của các ca mất trí nhớ. Hầu hết người mắc bệnh được chẩn đoán sau tuổi 65. Nếu được chẩn đoán sớm hơn thời điểm trên, bệnh thường được nhắc đến dưới tên chứng Alzheimer khởi phát sớm.

Hiện không có phương thức đặc trị cho Alzheimer, nhưng các cách chữa trị hiện nay có thể làm chậm quá trình tiến triển của Alzheimer.

Nguyên nhân của bênh Alzheimer và các yếu tố nguy cơ

Các chuyên gia chưa xác định được bất cứ nguyên nhân nào của bệnh Alzheimer, tuy nhiên một số yếu tố nguy cơ đã được chỉ ra, bao gồm:

• Tuổi tác. Hầu hết người mắc Alzheimer là người già 65 tuổi hoặc hơn

• Lịch sử gia đình. Nếu gia đình bạn đang có người mắc Alzheimer, khả năng bạn mắc bệnh này sẽ cao hơn.

• Yếu tố di truyền. Một số gene nhất định đã được xác định có liên quan đến Alzheimer.

Có một trong các yếu tố nguy cơ trên không nhất thiết có nghĩa rằng bạn sẽ mắc Alzheimer, nó đơn giản chỉ gia tang khả năng bạn mắc bệnh.

Để hiểu thêm về các rủi ro của bản thân có thể dẫn tới Alzheimer, hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ.

Triệu chứng của bệnh Alzheimer

Bất kì ai cũng có những kí ức bị lãng quên. Nhưng bệnh nhân Alzheimer có những hành vi, triệu chứng liên tục tiếp diễn và trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Bao gồm:

• Mất trí nhớ gây ảnh hưởng tới cuộc sống hằng ngày, ví dụ như khả năng ghi nhớ lịch hẹn

• Gặp vấn đề với những hoạt động quen thuộc, ví dụ như sử dụng lò vi sóng

• Gặp khó khăn trong việc xử lí tình huống

• Gặp khó khăn trong việc nói hoặc viết

• Bị mất cảm quan về không gian và thời gian

• Suy giảm khả năng đánh giá

• Vệ sinh cá nhân bị giảm sút

• Thay đổi về tâm trạng và tính cách

• Xa lánh bạn bè, người thân và cộng đồng

Các triệu chứng thay đổi dựa trên giai đoạn tiến triển của bệnh.

Các giai đoạn của bệnh Alzheimer

Alzheimer là bệnh tiến triển từ từ, điều đó có nghĩa rằng bệnh sẽ trở nên nặng hơn theo thời gian. Alzheimer được chia ra làm 7 giai đoạn:

• Giai đoạn 1. Không có triệu chứng bệnh ở giai đoạn này nhưng bệnh sẽ được chẩn đoán dựa trên lịch sử mắc bệnh của gia đình.

• Giai đoạn 2. Những triệu chứng sớm nhất xuất hiện, ví dụ như chứng hay quên

• Giai đoạn 3. Những khiếm khuyết ở mức nhẹ về thể chất và tinh thần xuất hiện, ví dụ như suy giảm trí nhớ và mất tập trung. Chỉ những người rất thân với bệnh nhân mới nhận ra điều này.

• Giai đoạn 4. Alzheimer thường được chẩn đoán ở giai đoạn này, nhưng vẫn được coi là giai đoạn nhẹ. Mất trí nhớ và mất khả năng thực hiện các hoạt động thường nhật là rất rõ ràng.

• Giai đoạn 5. Các triệu chứng ở mức độ trung bình hoặc nghiêm trọng, cần được trợ giúp từ người thân hoặc người chăm sóc.

• Giai đoạn 6. Ở giai đoạn này, người mắc Alzheimer cần được trợ giúp ở những hoạt động cơ bản nhất, như ăn uống hoặc mặc quần áo.

• Giai đoạn 7. Đây là giai đoạn cuối và nghiêm trọng nhất của Alzheimer. Bệnh nhân có thể mất giọng nói và biểu cảm khuôn mặt.

Khi bệnh tiến triển nặng dần, bệnh nhân cần được nhận sự trợ giúp nhiều hơn từ người chăm sóc.

Chẩn đoán bệnh Alzheimer

Các duy nhất để chẩn đoán chính xác Alzheimer là kiểm tra tế bào não sau khi chết. Tuy nhiên bác sĩ có thể sử dụng những phương thức khám và xét nghiệm khác để đánh giá khả năng của não bộ, chẩn đoán chứng mất trí nhớ và loại trừ những khả năng khác.

Bắt đầu bằng việc kiểm tra bệnh sử, bác sĩ có thể hỏi một số câu hỏi sau:

• Triệu chứng là gì

• Tình trạng y tế của gia đình

• Những bệnh bạn đã từng hoặc đang mắc

• Những loại thuốc bạn đã hoặc đang sử dụng

• Chế độ ăn uống, lượng rượu bạn sử dụng hoặc các thói quen khác trong cuộc sống

Từ đó bác sĩ sẽ thực hiện một vài xét nghiệm để xác định liệu bạn có mắc Alzheimer không.

Xét nghiệm Alzheimer

Không có cách xác định chính xác Alzheimer. Tuy nhiên bác sĩ sẽ sử dụng một số xét nghiệm về tinh thần, thể chất, thần kinh hoặc xét nghiệm hình ảnh.

Bác sĩ sẽ bắt đầu với bài kiểm tra trạng thái não bộ. Kiểm tra này có thể giúp đánh giá trí nhớ ngắn hạn, dài hạn, cảm quan không gian và thời gian. Ví dụ, bác sĩ sẽ hỏi những câu hỏi sau:

• Hôm nay là ngày bao nhiêu

• Thủ tướng hiện tại là ai

• Nhớ và đọc lại một danh sách ngắn các từ ngữ

Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra về thể chất, bao gồm kiểm tra huyết áp, nhịp tim, nhiệt độ cơ thể. Một vài trường hợp bác sĩ sẽ xét nghiệm máu hoặc nước tiểu.

Bác sĩ cũng sẽ xét nghiệm thần kinh để loại trừ những tình trạng cấp tính có thể xảy ra như nhiễm trùng hay tai biến mạch máu não. Trong quá trình này họ sẽ kiểm tra phản xạ, trương lực cơ và tiếng nói.

Bác sĩ cũng có thể chỉ định những chẩn đoán hình ảnh. Bao gồm:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI có thể chỉ ra vị trí não bộ bị sưng, xuất huyết hoặc các vấn đề về cấu trúc não.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT). CT sử dụng tia X để chụp hình ảnh não bộ và chỉ ra những yếu tố bất thường trong não.

• Chụp positron cắt lớp (PET). Hình ảnh từ chụp PET giúp bác sĩ xác định các kết tủa tích tụ trong não. Các kết tủa này là protein liên quan đến các triệu chứng của bệnh Alzheimer.

Xét nghiệm khác như xét nghiệm di truyền qua máu có thể chỉ ra liệu bạn có nguy cơ mắc Alzheimer cao hơn hay không.

Thuốc điều trị cho người mắc Alzheimer

Chưa có biện pháp hữu hiệu để chữa trị bệnh Alzheimer. Nhưng bác sĩ sẽ khuyến khích bệnh nhân sử dụng một số loại thuốc và cách thức điều trị khác nhằm làm giảm triệu chứng và làm chậm quá trình tiểm triển nặng của bệnh càng lâu càng tốt.

Với những người mắc Alzheimer nhẹ và trung bình, các loại thuốc có thể được chỉ định bởi bác sĩ là donepezil (Aricept) hoặc rivastigmine (Exelon). Những thuốc này có thể giữ nồng độ acetylcholone trong não ở mức cao. Đây là một chất dẫn truyền thần kinh giúp hỗ trợ trí nhớ.

Để điều trị Alzheimer ở mức độ trung bình và nặng, các loại thuốc được chỉ định bởi bác sĩ sẽ là donepezil (Aricept) hoặc memantine (Namenda). Memantine giúp ngăn những hậu quả của việc dư thừa glutamate. Glutamate là một chất được tiết ra nhiều hơn mức bình thường trong não bộ người Alzheimer và gây tổn thương tới các tế bào não.

Bác sĩ có thể khuyến khích việc sử dụng thuốc chống trầm cảm, lo âu hoặc thuốc chống loạn thần để chữa trị các triệu chứng liên quan tới Alzheimer. Những triệu chứng này là:

• Trầm cảm 

• Bồn chồn

• Cau có

• Kích động

• Ảo giác

Những cách điều trị Alzheimer khác

Ngoài điều trị bằng thuốc, các thay đổi về lối sống có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh. Các phương thức mà bạn hoặc người thân có thể sử dụng sẽ được bác sĩ liệt kê bao gồm:

• Tập trung vào các hành động của bản thân

• Hạn chế những câu từ gây khó hiểu

• Tránh gây tranh cãi

• Nghỉ ngơi đầy đủ hằng ngày

• Giữ bình tĩnh

Nhiều người tin rằng vitamin E giúp ngăn ngừa những suy giảm về khả năng nhận thức, tuy nhiên cần nhiều nghiên cứu hơn để xác nhận ý kiến trên. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng vitamin E hoặc bất kì loại thực phẩm chức năng nào. Chúng có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc sử dụng để chữa Alzheimer.

Phòng tránh Alzheimer

Do chưa có cách đặc trị Alzheimer, cách phòng tránh hữu hiệu căn bệnh này vẫn còn là một dấu hỏi. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu đang tập trung vào những thói quen sống lành mạnh như là cách để phòng ngừa việc suy giảm nhận thức.

Những cách sau có thể giúp bệnh nhân Alzheimer:

• Bỏ thuốc lá

• Tập thể dục thường xuyên

• Tận những bài thể dục cho trí não

• Chuyển sang chế độ ăn uống giàu thực phẩm từ thực vật

• Sử dụng các chất chống oxy hóa

• Duy trì các hoạt động xã hội tích cực