BÁ TỬ NHÂN

Đặc điểm tự nhiên

Bá tử nhân là phần hạt của cây trắc bách diệp, là một loại cây thân gỗ, hạt trần; cây dạng tháp, phát triển tối đa có thể đạt chiều cao 6-8m, phân nhiều nhánh xếp theo những mặt phẳng đứng dọc. Dọc thân mọc nhiều nhánh con chứa lá. Lá dẹt, hình vẩy, màu xanh sẫm. Quả có hình nón được cấu tạo gồm 6 – 8 vẩy dài úp vào nhau. Hạt hình trứng màu nâu sẫm và có một sẹo rộng với màu nhạt hơn nằm phía dưới.

Mùa hoa: tháng 4-5; mùa quả: tháng 9-10.

Cây bá tử nhân là loại dược liệu được trồng chủ yếu ở các tỉnh thành thuộc vùng đông bắc Trung Quốc, Triều Tiên, Myanmar. Hiện nay, loại cây này đã được di thực vào nước ta và đã được trồng rộng rãi ở nhiều vùng miền để làm thuốc chữa bệnh cũng như làm cảnh.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phần dùng: Hạt, cành non và lá đều được sử dụng làm thuốc nhưng chủ yếu là phần hạt

Thu hái: Hái vào mùa đông. 

Chế biến: Sau khi hái đem hạt đi phơi khô, giã bỏ vỏ cứng, sàng sấy cho sạch, lấy nhân.Khi dùng có thể để nguyên hay ép bỏ cho bớt dầu.

Cách bảo quản: Bảo quản trong bọc kín và cất trữ nơi thoáng mát, tránh sự tiếp xúc trực tiếp của ánh sáng mặt trời

Thành phần hóa học

Trong bá tử nhân có một số hoạt chất chính: Saponin, Benzine

Trong hạt có chất béo và Saponozit

Tác dụng

Theo Y học hiện đại:

+Có tác dụng kích thích quá trình đông máu.

+Ức chế sự hình thành, sinh trưởng và hoạt động của một số loại virus cúm, vi khuẩn hay tụ cầu khuẩn.

+Dịch tiết của bá tử nhân giúp tăng cường khả năng gây mê của Pentobarbital sodium.

+Tác động lên trung tâm thần kinh nhờ phần lắng đọng của nước sắc bá tử nhân, đồng thời cải thiện tình trạng ho.

+Tác dụng an thần, hạ huyết áp nhẹ.

+Cầm máu, lòng đờm và cải thiện cơn hen do histamine.

+Chống co thắt ruột.

Theo Y học cổ truyền

+Nhuận trường, an thần và dưỡng tâm.

+Nhuận táo, thông tiện, cầm mồ hôi, dưỡng tâm, an thần.

Công dụng

Bá tử nhân có vị ngọt, cay tính bình, hơi mát có công dụng hỗ trợ điều trị mất ngủ, táo bón, các cơn ho,...

+Hỗ trợ điều trị táo bón

+Trị chứng suy giảm trí nhớ, suy nhược thần kinh

+Trị chứng hồi hộp, mất ngủ, ngủ không ngon

+Làm giảm tình trạng đổ nhiều mồ hôi

+Làm giảm nhẹ các cơn sốt

+Giúp điều trị các bệnh ngoài da

+Trị nôn ra máu hay lao phổi ho ra máu

Liều dùng

Bá tử nhân có thể dùng được từ 4-12g/ngày và có thể thay đổi theo từng đối tượng và bệnh lý.

Lưu ý chung khi sử dụng: Không nên sử dụng với những bệnh nhân tiêu chảy và đàm nhiều