BẠCH THƯỢC

Đặc điểm tự nhiên

Bạch thược là một loài cây thân thảo sống lâu năm, có chiều cao trung bình ở khoảng 50-80cm. Cây mọc thành từng khóm với phần thân nhẵn hoặc có nếp nhăn dọc, thẳng đứng.

Lá mọc so le, có cuống dài chia thành 3-7 thùy hình trứng hoặc mác thuôn. Chiều dài lá khoảng 8-12cm, chiều rộng khoảng 2-4cm với phần đầu nhọn.

Hoa có nhiều cánh màu trắng với phần nhị vàng và mọc to riêng lẻ ở ngọn thân. Mỗi hoa có tới vài chục hạt nhưng nhiều hạt lép.

Cây có nhiều rễ to, mập, rễ cái có thể dài tới 30cm với đường kính khoảng 1 – 3cm. Rễ cây có màu nâu với phần mặt cắt màu vàng trắng hay hồng nhạt.

Mùa hoa ở vào khoảng từ tháng 5 – 7, còn mùa quả khoảng tháng 8 – 9.

Bạch thược được trồng ở vùng Đông Bắc, Thiểm Tây và Nam Cam Túc ở Trung Quốc. Nó cũng được tìm thấy ở Bắc Triều Tiên, Nhật Bản, Mông Cổ và Siberia, Liên Xô. Hiện nay, loại cây này đã được di thực vào Việt Nam và được trồng nhiều ở SaPa. Tuy nhiên, nguồn dược liệu dùng trong nước hiện vẫn được nhập khẩu từ Trung Quốc là chủ yếu.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Rễ của bạch thược là phần dùng để bào chế dược liệu.

Thu hái: Thời điểm thu hái rơi vào khoảng từ tháng 8 đến tháng 10 hằng năm ở những cây có tuổi thọ có ít nhất 4 năm tuổi.

Chế biến: Sau khi đào rễ sẽ đem giũ sạch đất cát, cắt bỏ rễ phụ và rễ con. Tiến đến tiến hành phơi khô. Có thể tẩm giấm hay tẩm rượu để sao qua.

Để giữ dược liệu được lâu cần đem sấy lưu huỳnh rồi bảo quản ở nơi khô ráo, tránh độ ẩm cao.

Thành phần hóa học

Trong bạch thược có Benzoylpaeoniflorin, Oxypaeoniflorin, Albiflorin, Paeoniflorin, 6’-O-Galloyl paeoniflorin, Paeonolide, Benzoylpaeonilorin, Paeoniflorigenone,...Và còn có tinh bột, tanin, Calcium oxalate, một ít tinh dầu, acid benzoic, nhựa và chất béo, chất nhầy.

Tác dụng

+Thành phần glucozit có tác dụng an thần và giảm đau, nhờ vào khả năng ức chế trung khu thần kinh. Đồng thời giúp chống hình thành huyết khối, tăng lưu lượng máu dinh dưỡng cơ tim, hạ men transaminase và bảo vệ gan.

+Tác dụng giãn mạch máu ngoại vi và hạ huyết áp nhẹ nhờ cơ chế chống co thắt cơ trơn mạch máu

+Nước sắc từ bạch thược có tác dụng ức chế cơ trơn của dạ dày, ruột, tử cung. Cùng với đó còn có thể ức chế tiết dịch vị nhằm ngăn ngừa viêm loét.

+Nước sắc từ dược liệu còn được cho là có thể ức chế tụ khuẩn vàng, trực khuẩn đại trường, trực khuẩn mủ xanh, phế cầu khuẩn, trực khuẩn lỵ thương hàn cùng các loại nấm ngoài da.

+Tác dụng lợi tiểu, cầm mồ hôi tốt.

+Tác dụng chống viêm và điều hòa miễn dịch.

+Tác dụng hạ đường huyết, chống dị ứng.

+Có tác dụng bảo vệ thần kinh trong đột quỵ nhồi máu não.

Công dụng

Bạch thước có vị đắng, hơi chua, tính hàn sẽ có các công dụng sau đây:

+Hỗ trợ điều trị đái tháo đường.

+Hỗ trợ điều trị ho gà, hen suyễn.

+Hỗ trợ điều trị chứng táo bón mãn tính.

+Điều trị viêm loét dạ dày.

+Điều trị đau bụng kinh ở phụ nữ.

+Điều trị bệnh mạch vành.

+Hỗ trợ điều trị nhức mỏi đầu gối không thể co duỗi nhịp nhàng.

+Điều trị lo âu và trầm cảm.

+Hỗ trợ điều trị băng huyết rong kinh.

+Điều trị đau bụng, tiêu chảy.

+Điều trị kiết lỵ, lỵ ra máu mủ.

+Hỗ trợ điều trị sỏi thận.

+Điều trị hoa mắt, cơ run giật, ù tai, chân tay tê mỏi.

+Hỗ trợ điều trị đau dây thần kinh hông do thoái hóa cột sống.

+Điều trị tai biến và chảy máu não do huyết áp cao.

+Điều trị chứng viêm tắc động mạch chi.

Liều dùng

Ngày dùng từ 8g đến 12g, dạng thuốc sắc, hoặc thuốc hoàn. Thường phối hợp với một số vị thuốc khác.

Lưu ý khi sử dụng

+Cấm dùng khi ngực đầy, bao tử lạnh.

+Không dùng khi bị mụn đậu.

+Không dùng cho những người có huyết hư hàn.