BÁN CHI LIÊN

Giới thiệu về dược liệu

Đặc điểm tự nhiên

Bán chi liên là loại cây thân thảo, mọc bò sống lâu năm, có chiều cao trung bình từ 15-20 cm. Lá mọc đối, hình trứng, gốc hình nêm hoặc hình tim, đầu nhọn. Những lá gần ngọn không cuống, những lá dưới có cuống mảnh.
Cụm hoa mọc ở kẽ lá, có màu tím đặc trưng
Quả hình thận, màu đen sậm
Rễ cây hình trụ tròn hoặc dạng chùm xoắn; rễ cây có đường vân hình xoắn, hình mạng hoặc nhăn theo đường dọc. Rễ có đặc điểm hơi cong và kích thước nhỏ dần từ trên đỉnh xuống rễ, vỏ ngoài sần sùi và có màu vàng nâu, bên trong màu vàng lục và rỗng ở phần giữa.
Mùa hoa: tháng 4-10; Mùa quả: tháng 6-11
Bán chi liên là loại cây ưa ẩm thấp, có nhiều ánh sáng, thường mọc hoang tại các bờ ruộng, bờ hồ, bìa rừng, bờ bụi, vùng đất gần rãnh nước, ven đồi các tỉnh miền núi. Cây 

mọc nhiều tại các tỉnh miền núi phía Bắc và một số tỉnh miền Trung của Việt Nam như: Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Ninh, Phú Thọ, Hà Nội, Hòa Bình, Hải Dương, Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Trị…

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây đều dùng làm thuốc được

Thu hái: Được thu hái vào cuối xuân, đầu hạ. Nhổ nguyên cây đem về sơ chế thành thuốc
Chế biến: Thu hoạch xong, cần giũ sạch đất, loại hết tạp chất rồi đem đi rửa sạch, phơi khô, khi dùng thì đem cắt ngắn.
Cần bảo quản ở nơi khô mát, tránh ánh nắng trực tiếp

Thành phần hóa học

Toàn cây bán chi biên chứa scutellarin scutellarein, carthamidin, isocarthomidin. Ngoài ra, còn có alkaloid, hợp chất phenol, sterol, tanin.
Rễ có cholesterol, β – sitosterol, acid stearic

Tác dụng

+Thực nghiệm sàng lọc cho thấy, dược liệu có tác dụng ức chế nhẹ đối với tế bào máu ung thư.

+Phòng ngừa, hỗ trợ điều trị ung thư: Vị thuốc bán chi liên có chứa có hoạt chất tanin, phenol, alkaloid, đặc biệt là các flavonoid có công dụng rất hiệu quả giúp ngăn ngừa quá trình oxy hóa và giúp hóa lỏng các tế bào gây hại. Bên cạnh đó, các hoạt chất này còn giúp giảm đau, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, từ đó giúp cơ thể phòng ngừa và ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư. Đặc biệt kết hợp bán chi liên và bạch hoa xà (một loại dược liệu thân thảo) đem lại hiệu quả cao trong phòng ngừa và điều trị ung thư;

+Hỗ trợ điều trị các khối u bướu

+Kháng khuẩn và tăng cường hệ miễn dịch

+Điều hòa huyết áp: Chiết xuất từ dược liệu bán chi liên có công dụng tăng độ đàn hồi của thành mạch máu, giúp hạn chế tình trạng tăng và hạ huyết áp đột ngột, đặc biệt là ở người cao tuổi;

+Tác dụng chuyển hóa lipid
+Bán chi liên có thể ức chế Staphylococcus aureus Rosenbach, trực khuẩn lỵ Shigella flexneri, trực khuẩn thương hàn, trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn gây mủ xanh, trực khuẩn biến hình, Staphylococcus albus, Neisseria catarrhal, trực khuẩn gây viêm ruột.

+Dược liệu còn có tác dụng lợi niệu, hạ áp.

Công dụng

Bán chi liên vị đắng, tính mát, có công dụng hỗ trợ chữa viêm gan, ung thư gan, viêm vú, chảy máu dạ dày, mụn nhọt, chốc lở, rắn cắn, đòn ngã tổn thương.
Bán chi liên có khá nhiều công dụng:
+Thường ứng dụng trong điều trị, hỗ trợ điều trị cũng như phòng ngừa các khối u tăng sinh.
+Cây có tác dụng đẩy độc tố ra ngoài cơ thể
+Tiêu khối u thời kỳ đầu, thường kết hợp với Bạch hoa xà thiệt thảo và Xạ đen, là 2 vị thuốc cũng có tác dụng điều trị khối u, mụn nhọt.
+Hỗ trợ điều trị lao phổi, abces phổi.
+Hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan cổ trướng.
+Điều trị các bệnh phụ khoa.
+Hỗ trợ điều trị viêm ruột thừa.
+Điều trị các bệnh ngoài da như mụn nhọt, sưng đau, viêm vú, viêm mủ da (giã nát đắp vào vết thương).
+Trị sâu răng, trị rắn độc, trùng thú cắn, chấn thương (giã nát đắp vào vết thương).

Liều dùng

Bán chi liên dùng 20 – 40g/ngày.

Lưu ý khi sử dụng:

+Khi sắc Bán chi liên, nên sắc nhỏ lửa để ra hết hoạt chất thuốc.

+Không nên dùng cho phụ nữ có thai

+Khi dùng thuốc Bán chi liên, nên hạn chế ăn rau muống, đậu xanh, trà khô vì sẽ làm giảm tác dụng thuốc

+Khi mới dùng, bệnh nhân có thể sẽ hơi mệt mỏi, bụng cồn cào, khó chịu, có thể đi cầu phân đen (do tác dụng xổ tiêu của Bán chi liên).