BÌNH VÔI

Đặc điểm tự nhiên

Bình vôi thuộc cây dây leo, dài từ 2-6m và chỉ có một đoạn thân ngắn tiếp xúc với mặt đất. Lá mọc so le có cuống dài đính vào trong khoảng 1/3 của phiến. Phiến lá mỏng, gần hình tròn có cạnh hoặc tam giác tròn.

Cụm hoa mọc thành xim ở kẽ lá hoặc những cành già đã rụng lá.

Quả hình cầu, khi chín có màu đỏ tươi trong chứa một hạt hình máu ngựa có gai.

Bình vôi có phần gốc thân phát triển to thành củ, có khi nặng tới 20 – 30kg, hình dáng thay đổi tùy theo từng nơi củ phát triển. Củ Bình vôi có vỏ ngoài màu đen, khi cạo bỏ vỏ ngoài thì trong có màu xám và có vị hơi đắng.

Cây bình phôi là một loài cây ưa sáng, phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc, đặc biệt là những vùng có núi đá vôi như Lai Châu, Hòa Bình, Ninh Bình,...

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Củ (đã cạo sạch vỏ phần nâu đen)

Thu hái: Cây có thể được thu hái quanh năm. Chỉ nên thu hái khi củ đạt trọng lượng từ 800g-1kg trở lên. Thông thường mùa đông sẽ là mùa cây có hàm lượng dược liệu cao nhất.

Chế biến: Chế biến củ bình vôi bằng cách đào lấy củ, rửa sạch, cạo bỏ lớp vỏ mỏng, thái mỏng rồi phơi hoặc sấy khô. Bạn có thể dùng củ bình vôi khô để sắc uống, ngâm rượu hoặc tán nhuyễn thành bột để dùng dần đều được.

Bảo quản bằng cách bỏ vào hũ hoặc túi kín để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh mối mọt.

Thành phần hóa học

Rễ củ Bình vôi chứa nhiều alcaloid, trong đó, chủ yếu là L-tetrahydropalmatin (còn gọi là rotundin), stepharin, roemerin, cycleanin, cepharanthin. Ngoài ra, tinh bột, đường khử cũng được tìm thấy trong củ của loại cây này.

Tác dụng

Theo nghiên cứu thực nghiệm vì trong củ bình vôi có các chất:

+ L-tetrahydropalmatin (còn gọi là rotundin): Đây là một chất có tác dụng an thần, gây ngủ, hạ nhiệt, hạ huyết áp.

+Roemerin: Đối với hệ thần kinh trung ương, roemerin giúp an thần gây ngủ với liều lượng thấp và gây co giật nếu dùng với liều lượng cao. Roemerin còn giúp giãn mạch, hạ huyết áp.

+Cepharanthin: Giúp tăng cường hệ miễn dịch và hạn chế sự thiếu hụt bạch cầu do dùng thuốc chống ung thư.

+Rotundin: Hoạt chất này có tác dụng trấn kinh và bổ tim.

+Tetrandrin: Gây hạ huyết áp, chẹn dòng oxi, chống viêm và ức chế miễn dịch.

+Isotetradim: Có tác dụng chống viêm. giảm đau, hạ nhiệt.

Công dụng

Bình vôi có vị đắng, ngọt, tính lương có công dụng sau đây:

+Hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ.

+Hỗ trợ điều trị suy nhược thần kinh do căng thẳng.

+Hỗ trợ điều trị đau dạ dày, viêm loét dạ dày, hành tá tràng, lỵ.

+Điều trị viêm nhiễm đường hô hấp, viêm họng, viêm phế quản mạn tính.

+Hỗ trợ điều trị bệnh hen suyễn.

+Hỗ trợ điều trị bệnh gút.

Liều dùng

Dùng 3-6g củ bình vôi/ngày dưới dạng viên hoặc dạng bột.

Dùng 5-15ml rượu củ bình vôi với tỷ lệ 1 phần củ bình vôi/ 5 phần rượu 40 độ.

Lưu ý khi sử dụng

+Bình vôi có độc tính (mặc dù rất nhỏ). Do đó, không tự ý dùng thuốc nếu không được bác sĩ chỉ định.

+Dùng nhiều hoặc lạm dụng trong thời gian dài có thể kích thích lên thần kinh trung ương gây co giật.

+Phụ nữ có thai và trẻ em dưới 12 tháng tuổi không nên sử dụng củ bình vôi.