BÔNG MÓNG TAY

Đặc điểm tự nhiên

Cây bông móng tay là cây thân thảo, mọc thẳng đứng, cao 30-50 cm.

Là cây thảo, sống hằng năm, cao 30 – 50cm. Thân hình trụ, nhẵn, màu lục nhạt, đôi khi pha đỏ tía. Lá mọc so le, hình mác, dài 6 – 8cm, rộng 2 – 2,5cm, gốc thuôn, đầu nhọn, mép có răng cưa to, hai mặt nhẵn, màu lục nhạt.

Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá, lưỡng tính, không đều, màu trắng, hồng, đỏ tía.

Quả nang, có lông, có khía dọc. Khi chín nứt thành 5 mảnh, tung hạt đi rất xa, hạt tròn màu nâu.

Bông móng tay thích hợp khí hậu nhiệt đới, là cây ưa sáng và đặc biệt ưa ẩm. Vào cuối mùa xuân hay đầu hè là thời điểm thích hợp để cây sinh trưởng. Nhưng sau khi mùa hoa kết thúc, cây sẽ tàn lụi. Quả chín tự mở, hạt phấn tán sinh trưởng thành hệ cây mới.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây

Thu hái: Thu hái thân, cành Bông móng tay và mùa hạ và mùa thu.

Chế biến: Bỏ phần rễ, lá, hoa và quả rửa sạch đem đi phơi hoặc sấy khô. Có thể trần nhanh thân cây qua nước sôi sau đó sấy hoặc phơi khô

Cây Bông móng tay có thể dùng tươi không cần chế biến

Thành phần hóa học

Toàn cây Bông móng tay có chứa acid p-hydroxybenzoic, acid gentisic, acid ferulic, acid p-coumaric, acid sinapic, acid caffeic. Ngoài ra còn có scopoletin.

+Phần trên mặt đất có chứa lawson, quercetin.

+Thân chứa kaempferol-3-glucosid, pelargonidin, cyanidin, delphinidin.

+Hoa chứa các hợp chất anthocyan.

Tác dụng

Cây Bông móng tay có tác dụng theo Y học hiện đại:

+Kháng nấm, kháng khuẩn

+Chống phản ứng phản vệ

+Tác dụng kích thích tử cung

+Dịch ép từ cây có mùi hăng nhẹ, có tác dụng gây nôn, tẩy nhẹ và lợi tiểu

+Phòng ngừa, điều trị ung thư

Còn theo Y học Cổ truyền:

+Khử phong thấp

+Chỉ thống

+Hoạt huyết

+Giáng khí

+Hành ứ

Công dụng

Theo Y học Cổ truyền, toàn cây có vị cay, ngọt, hơi đắng, tính ôn. Loại dược liệu này quy vào 2 kinh Tỳ và kinh Can.

Có tác dụng khử phong thấp, hoạt huyết, chỉ thống, tiêu thũng, chữa phong thấp, vết thương sưng đau, mụn nhọt, rắn rết cắn.

Chủ trị: Điều trị phong thấp, bị thương sưng đau, rắn rết cắn gây đau nhức, kinh nguyệt bế, ra ít, ra không hết; Nấc nghẹn cổ họng, hóc xương, pụ nữ sinh khó, dùng mọc tóc.

Liều dùng

Cây Bông móng tay có thể dùng khô hoặc tươi, có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác đều được.

Liều dùng phụ thuộc vào bộ phận làm dược liệu, cụ thể như sau:

+Toàn cây: Khoảng 4-12g/ngày dưới dạng thuốc sắc. Nếu dùng đường đắp tại chỗ thì không kể liều lượng.

+Hạt: Khoảng 4-6g/ngày dưới dạng nước sắc uống, thuốc bột hoặc viên

+Rễ: Liều lượng khoảng 9-15g/ngày.

+Hoa: Liều từ 1.5-3g ở dạng phơi khô hoặc 3-9g dạng tươi, sắc lấy nước uống.

Lưu ý

Phụ nữ mang thai tránh sử dụng loại dược liệu này