CÂY CHÂN BẦU

Giới thiệu về dược liệu

Cây chân bầu còn được gọi là bầu chưng hay song kê, Bầu trâm, tim bầu.

Tên khoa học là Ombretum quadrangulare Kurz và nó thuộc họ Hoa môi (Combretaceae). 

Chân bầu là cây thân gỗ cao từ 2 đến 12 mét. Các lá hình trứng, màu xanh lục và dài với các đầu tròn. Lá chân bầu có nhiều lông mềm ở mặt trên và mặt dưới. Mỗi chiếc lá dài trung bình khoảng 3 cm và rộng khoảng 1,5 cm, thậm chí còn lớn hơn. Cuống lá ngắn, có gân phụ ở giữa lá và một đôi gân phụ đối xứng hai bên gân chính. 

Hoa nhỏ, mọc ở đầu cành tạo thành hoa. Quả thân bầu có bốn gai mỏng như lông vũ, màu xanh khi còn non và màu vàng khi già. Mỗi quả chân bầu dài khoảng 18mm và rộng 7mm. Quả có hạt hình thoi dài khoảng 4 mm và có dia. 

Cây chân bầu có tác dụng trong việc điều trị bệnh giun sán

Đặc điểm phân bố

Chân bầu phổ biến ở các vùng Nam Bộ hoặc Trung Nam Bộ. Cây này hiện chưa thấy xuất hiện ở miền Bắc. Cây được trồng để cung cấp bóng mát hoặc làm thức ăn cho kiến ​​cánh đỏ. Theo kinh nghiệm của những người nuôi kiến, kiến ​​cánh đỏ phát triển nhiều cánh hơn khi sống trên cây này. Ngoài Việt Nam, các nước như Thái Lan, Miến Điện, Lào, Campuchia cũng có trồng cây chân bầu.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến 

Những phần được sử dụng: Chủ yếu là lá chân bầu, tán lá, vỏ cây và hạt 

Thu hoạch, tiền xử lý 

Lá được thu hái quanh năm. Hạt và quả được thu hái vào mùa thu hoặc mùa đông. 

Các bộ phận được phân loại và loại bỏ tươi hoặc khô. 

Thành phần hóa học

Hạt chân bầu có chứa tanin, axit béo, axit béo, canxi oxalat, axit oxalic tự do, v.v. Thành phần axit béo bao gồm axit palmitic (5,91%) và axit linoleic (2,31%). Dầu trâm bầu được sử dụng trong công nghiệp xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp. 

Nó cũng có thể được sử dụng như thực phẩm nếu được thanh lọc kỹ lưỡng ngay sau khi loại bỏ dầu và chất độc. 

Tác dụng - Cách dùng

Mặc dù hiện tại người ta vẫn chưa biết loại cây này chứa chất gì, nhưng tanin được tìm thấy khi phân tích nước hoặc nồng độ cồn của cây. Các bộ phận làm thuốc thường dùng của cây chân bầu gồm lá, vỏ, quả, hạt, cây với tác dụng bổ khí, thông kinh lạc. 

Một số lợi ích y học của chân bầu bao gồm: 

• Các thử nghiệm trên chuột trong phòng thí nghiệm cho thấy chiết xuất từ ​cây chân bầu có hiệu quả trong việc tiêu diệt giun đũa. 

• Lá chân bầu được sử dụng để giải độc gan. 

• Giảm đau 

• Thuốc lợi tiểu 

• Giảm tiêu chảy 

• Hấp dẫn và kích thích vị giác 

• Ngăn ngừa và hỗ trợ sự phát triển của tế bào ung thư 

• Lợi mật 

Liều lượng từ thảo dược thực vật cây chân bầu được điều chỉnh theo tình trạng bệnh lý lâm sàng. Người bệnh có thể uống lá cây chân bầu dưới dạng bột, ngâm rượu rồi bôi ngoài da hoặc ăn hoặc uống trực tiếp hạt bầu sao vàng.

Liều lượng 

Trị giun đũa, giun sán và giun kim 

• Nguyên liệu: lá mơ, hạt bí, bột làm bánh

• Ứng dụng: Rửa sạch lá mơ và bí ngô. Trộn và khuấy với bột mì và một ít nước cho đến khi mịn. Vo thành từng viên nhỏ, hấp cách thủy đến khi chín rồi ăn. 

• Công dụng của hạt chân bầu: Chân bầu được phơi khô, tách hạt, sao lên có màu vàng nâu, hoặc nướng. Sử dụng kèm thêm một quả chuối.

• Liều dùng là: 

• Người lớn: Ăn 10-15 viên (tương đương 14-20 g) mỗi ngày, trong 3 ngày liên tục. 

• Trẻ em: Ăn 5-10 hạt mỗi ngày trong 3 ngày liên tục. 

Chữa bệnh nhuận gan, lợi tiểu từ lá 

• Thành phần: 15 g lá cây chân bầu khô, 15 g hoắc hương núi khô  (nhân trần)

• Hướng dẫn sử dụng: Cho cả hai vị thuốc vào ấm và cẩn thận thêm 1 lít nước ủ trên lửa nhỏ cho đến khi cạn còn 1 chén. Gạn lấy nước uống, ngày uống 1 thang. 

Ngâm bầu trong rượu điều trị bệnh nước ăn chân 

• Nguyên liệu: 100g lá cây chân bầu, 100g lá cây thuốc mọi, 100g lá bạch hạc, 100g lá cây mực (phèn đen), 100ml rượu trắng. 

• Ứng dụng: Lấy cả lá rửa sạch, giã nhuyễn rồi ngâm rượu. Sử dụng ngay hoặc bảo quản trong hộp kín để sử dụng sau. Để điều trị chứng nước ăn chân, bạn hãy dùng rượu bôi vào vết thương từ hai đến ba lần một ngày. 

Lưu ý

Tóm lại, hạt, lá và rễ bí ngô chủ yếu được sử dụng để điều trị ký sinh trùng đường ruột. Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh tác dụng chống ký sinh trùng của nó. 

Ngoài ra, chiết xuất từ ​​hạt và lá chân bầu đã được chứng minh là có đặc tính kháng sinh, kháng nấm, chống ung thư và bảo vệ gan ... Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu về cây trâm bầu nên cần thận trọng trong việc sử dụng để tránh những tác dụng không mong muốn.