CÂY NGÂU

Đặc điểm tự nhiên

Cây ngâu là cây nhỡ, có chiều cao trong khoảng từ 4 – 7m. Lá kép lông chim, mọc so le, có chiều dài từ 4 – 9cm, rộng 1,5 – 3cm, có 5 – 7 lá chét nhỏ. Lá tận cùng lớn hơn, có hình trứng ngược, đầu tù, gốc thuôn, hai mặt nhẵn, mặt trên sẫm bóng, cuống lá có cánh.

Cụm hoa mọc thành chùm ở kẽ lá, có cuống mảnh, đơn hoặc phân nhánh. Hoa màu vàng, rất thơm, lưỡng tính hoặc hoa đực do tiêu giảm.

Quả hạch, hình cầu, khi chín màu đỏ tươi. Mùa hoa quả thường từ tháng 5 – 7.

Cây ngâu thuộc loại cây ưa sáng và có thể hơi chịu bóng, mọc tự nhiên ở các kiểu rừng thưa, có bộ rễ rất phát triển và có khả năng chịu hạn tốt. Ở nước ta, cây ngâu mọc hoang ở rất nhiều nơi, có những nơi còn được trồng làm cảnh, hoa dùng ướp trà hay làm vị thuốc.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Hoa và lá của cây ngưu là hai bộ phận chính được sử dụng rất phổ biến để bào chế thuốc.

Thu hái: Lá cành thường được thu hái vào bất cứ thời điểm nào trong năm, dùng tươi là chủ yếu. Còn hoa thì chỉ được thu hái khi đã chín vàng nhạt và có mùi thơm.

Chế biến: Sau khi hái đem đi rửa sạch rồi phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp để dành dùng dần.

Trường hợp đã qua sơ chế khô cần bảo quản trong túi kín và để ở những nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.

Thành phần hóa học

Lá Lá  cây Ngâu chứa aglaiastatin A, aglaiastatin B, aglaiastatin C, rocaglaol, pyrimidinon, rocaglamid.

Lá còn chứa tinh dầu, trong đó có linalool, hendecagon…Các chất có hàm lượng cao nhất là β – caryophylen 22,25%, α – humulen 17,58%, caryophyllene I 17,21%.

Hoa Ngâu chứa tinh dầu gồm các chất hendecan, linalool, decanal, copaen,...

Tác dụng

+Cây Ngâu đã được nghiên cứu với tác dụng chống ung thư. Chất aglaiastatin A và alglaiastatin B có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào u K – ras – NRK in vitro với nồng độ ức chế 50% lần lượt là 5 ng/ml và 5,1 g/ml.

+Tác dụng diệt côn trùng: Các chất thuộc dẫn chất rocaglamis, desmethyltrocaglamid, methyl rocaglat và rocaglaol chiết từ cành lá ngâu có tác dụng diệt côn trùng mạnh trên ấu trùng và sâu của loài sâu ngài Peridroma saucia.

Công dụng 

Cây ngâu có vị cay ngọt, tính bình sẽ có các công dụng sau đây:

+Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp.

+Điều trị bế kinh.

+Điều trị sốt, vàng da.

+Gây nôn, giải độc thực phẩm, đờm tích lâu ngày.

+Hỗ trợ điều trị bệnh hen suyễn.

+Điều trị đau nhức xương khớp do thay đổi thời tiết.

+Chữa chứng say rượu.

+Điều trị bầm tím, sưng đau do ngã.

Liều dùng

Dược liệu được dùng chủ yếu bằng cách hãm trà hay sắc nước để uống. Trong nhiều trường hợp còn được nấu thành cao hay giã tươi để dùng ngoài da. Liều lượng được khuyến cáo khi dùng ở dạng uống là khoảng từ 20 – 30g/ngày.

Lưu ý khi sử dụng

Vị thuốc từ cây ngâu mặc dù có tác dụng dược lý khá đa dạng nhưng được khuyến cáo là không nên dùng cho phụ nữ đang trong thời kỳ mang thai. Bên cạnh đó, người bệnh cần phân biệt rõ ngâu ta dùng để chữa bệnh với các giống ngâu ngoại lai.