Giới thiệu về dược liệu 

Cỏ gà (cỏ chỉ) có tác dụng chữa ho khan, ho gà và ho có đờm. Ngoài ra vị thuốc này còn được kết hợp với các dược liệu khác để chữa chứng bệnh trĩ, phong thấp, hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường và sỏi đường tiết niệu.

• Tên gọi khác: Cỏ chỉ, Cỏ giường.

• Tên khoa học: Cynodon dactylon.

• Tên dược: Rhizoma Cynodonis.

• Họ: Lúa (danh pháp khoa học: Poaceae)

Cây cỏ gà có một số chất gây dị ứng vì vậy người dùng cần chú ý sử dụng

Mô tả dược liệu

Cỏ gà (cỏ chỉ) là một loại cỏ thân thảo, sống lâu năm, mọc hoang ở các bờ ruộng. Thân rễ mọc đan xen nhau thành thảm dày đặc, phiến lá phẳng, màu xanh vàng, mép hơi nhám.

Lá có thể thay đổi màu sắc tùy theo mùa. 

Hoa mọc thành chùm, dài 3-6 cm, chứa khoảng 3-7 bông nhỏ. Quả hình thoi và hơi dẹt, nhưng không có rãnh dọc.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến 

Loài cỏ này mọc ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là những nơi có khí hậu nhiệt đới hoặc á nhiệt đới. 

Ở nước ta, cỏ chỉ mọc hoang ở bờ ruộng, sân vườn hoặc trên các triền đê.

Bộ phận sử dụng

Toàn cây cỏ gà đều có thể sử dụng làm thuốc. 

Thu hái – sơ chế

Cây cỏ gà được thu hái quanh năm. Khi hái, đào lấy cả cây, đem cắt thân rễ để riêng, sau đó rửa sạch đất cát và sấy khô dùng dần.

Bảo quản

Cây cỏ gà được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.

Thành phần hóa học 

Trong cây cỏ gà có chứa các thành phần dược liệu bao gồm: 

• Các phytotoxin phenolic. axit ferulic, syringic, paracoumaric, vanillic, para hydroxyl benzoic và orthohydroxy phenyl axetic.

• Flavonoid và glycoside được tìm thấy có trong dịch chiết nước của Cỏ gà. 

• Các alkaloid, glycoside và flavonoid thì có trong dịch chiết ethanol của cây. 

• Lá có chứa chứa glycerin, 12-Octadecadienoyl clorua, axit hexadecanoic, etyl este, ethyl -d-glucopyranoside, axit linoleic… 

• Ngoài ra cây còn chứa vitamin C, β carotene, chất béo, axit palmitic.

Tác dụng - Công dụng 

Theo y học hiện đại

Đã có nhiều nghiên cứu thử hoạt tính của dịch chiết cồn, dịch chiết nước, dịch ép tươi của cây Cỏ gà. Các nghiên cứu thử nghiệm trên chuột cho thấy nhiều tác dụng như

• Chống tình trạng loét dạ dày

• Điều hòa miễn dịch, bảo vệ tế bào

• Khả năng kháng viêm, giảm phù chân

• Tác dụng hạ đường huyết, có khả năng để làm thuốc điều trị đái tháo đường

• Lợi tiểu (thúc đẩy quá trình bài tiết và điện giải)

Theo y học cổ truyền

Theo Đông y, Cỏ gà có vị ngọt, hơi đắng, tính mát; với tác dụng giải độc, lọc máu, lợi tiểu, giải nhiệt, và tiêu đờm.

Vị thuốc này được dùng trong các bệnh lý sau:

• Các bệnh nhiễm trùng

• Bệnh sốt rét

• Thống phong, thấp khớp

• Các tình trạng rối loạn tiết niệu, viêm thận và bàng quang, vàng da, sỏi gan/thận và sỏi mật

• Kinh nguyệt không đều

• Trẻ em sốt cao, tiểu ít hay bí tiểu

• Các tình trạng rối loạn tiết niệu, viêm thận và bàng quang, vàng da, sỏi gan/thận và sỏi mật

• Trường hợp rắn cắn

Cách dùng - Liều dùng 

Cỏ gà được sử dụng ở dạng hãm và sắc uống với liều sử dụng khoảng 20g/ngày tùy vào từng trường hợp điều trị.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ gà

Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

• Nguyên liệu: Cỏ chỉ tươi.

• Cách thực hiện: Rửa sạch, đem ép lấy nước uống. Mỗi lần dùng 12ml, ngày dùng 2 lần.

Hỗ trợ điều trị sỏi tiết niệu

• Nguyên liệu: Xa tiền thảo 10g, kim tiền thảo 10g, bòng bong 10g, cỏ gà 30 – 50g.

• Cách thực hiện: Đem sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

• Nguyên liệu: Cỏ gà 50g và một ít đường phèn.

• Cách thực hiện: Sắc uống hằng ngày thay nước trà. Áp dụng bài thuốc trong thời gian dài có thể ổn định đường huyết và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.

 Hỗ trợ điều trị rắn cắn

• Nguyên liệu: Thân rễ cây cỏ gà tươi.

• Cách thực hiện: Nhai nuốt nước và dùng bã đắp vào vết cắn.

Hỗ trợ điều trị ho do thấp nhiệt

• Nguyên liệu: Rau má 40g, cỏ gà 20g, cây me đất 40g và lá xương sông 20g. 

• Cách thực hiện: Đem các nguyên liệu rửa sạch, để ráo. Giã nát, sau đó vắt lấy nước cốt và thêm 1 muỗng đường vào, đun sôi. Chia nước thành 3 lần uống và dùng trong 1 ngày. Sử dụng liên tục trong 5 ngày sẽ thấy cơn ho thuyên giảm rõ rệt.

Hỗ trợ điều trị chứng cảm nóng, nôn mửa và ỉa chảy

• Nguyên liệu: Đường phèn và cỏ chỉ 60g.

• Cách thực hiện: Sắc lấy nước và chia thành nhiều lần uống trong ngày. Dùng bài thuốc liên tục trong 3 – 5 ngày sẽ thấy triệu chứng thuyên giảm rõ rệt.

Cao trị chứng ho gà 

• Nguyên liệu: Gừng tươi 5g, cỏ gà, cỏ sữa lá nhỏ, lá táo, vỏ rễ dâu và lá chanh mỗi vị 10g, hoa đu đủ đực 5g, củ sả 5g.

• Cách thực hiện: Đem các nguyên liệu rửa sạch và nấu thành cao, sau đó cho thêm đường vào chế thành siro. Đợi siro nguội cho vào bình kín. Dùng 1 thìa cà phê pha với nước ấm và cho trẻ uống. Nếu trẻ trên 5 tuổi thì dùng liều lượng gấp đôi.

• Lưu ý: Khi dùng bài thuốc này nên kiêng đồ tanh (nghêu, cua, tôm,…), đồ cay nóng và nhiều dầu mỡ.

Điều trị chứng ho gà

• Nguyên liệu: Vỏ trứng gà 1 cái, vỏ quýt 1g, rễ cỏ gà 4g, lá chanh 4g.

• Cách thực hiện: Đem sắc uống, ngày dùng 1 lần.

Điều trị ho lâu ngày gây khàn giọng và mất tiếng

• Nguyên liệu: Trần bì 1g, rễ cây cỏ gà 4g, lá táo 4g, lá chanh 4g.

• Cách thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống cho đến khi tình trạng ho dứt điểm.

Điều trị phong thấp

• Nguyên liệu: Rễ rung rúc 80g, ngũ gia bì 100g, cây bấn đỏ 40g, cỏ roi ngựa 24g, ô dược 40g, cỏ nụ áo 24g, rễ bưởi bung 40g, hy thiêm 80g, rễ cây bươm bướm 60g, cỏ gà 80g, cây bấn trắng 40g, quy bầu 40g, cỏ xước 40g, cây bạc thau 24g, ngò đất 24g.

• Cách thực hiện: Đem các vị sao thái nhỏ, sao vàng và cho vào túi vải. Sau đó bỏ vào hũ rượu ngâm và trát đất kín nắp, đem đun với lửa nhỏ trong vòng 1 nén nhang, chôn xuống dưới đất trong vòng 3 ngày 3 đêm rối lấy lên. Mỗi lần dùng uống 1 ly nhỏ, nên dùng rượu thuốc khi đói.

Lưu ý

Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trong từng trường hợp cụ thể.

Theo các nghiên cứu về cây Cỏ gà, có một số chất gây dị ứng. Vì vậy, cần chú ý sử dụng cây cỏ gà hợp lý để tránh xảy ra tình trạng kích ứng với cơ thể.