CƠ SÀN CHẬU

TỔNG QUÁT

Cơ sàn chậu là gì?

Sàn chậu của bạn bao gồm các cơ và mô liên kết hỗ trợ các cơ quan quan trọng trong xương chậu, như bàng quang, ruột (ruột già) và các cơ quan sinh sản bên trong. Các cơ sàn chậu của bạn giữ các cơ quan này ở đúng vị trí, đồng thời cung cấp sự linh hoạt để hỗ trợ các chức năng của cơ thể như đi vệ sinh hay quan hệ tình dục.

Cùng với các nhóm cơ quan trọng khác ở thân, cơ sàn chậu cho phép cơ thể hấp thụ áp lực bên ngoài (từ hoạt động nâng, ho...) để bảo vệ cột sống và các cơ quan khác. Đồng thời, những cơ này giúp bạn kiểm soát chức năng ruột và bàng quang (continence).

CHỨC NĂNG

Chức năng của cơ sàn chậu là gì?

Cơ sàn chậu có chức năng giữ các cơ quan chính trong xương chậu của bạn ở đúng vị trí và bảo vệ chúng. Kiểm soát cơ - khả năng co bóp và thư giãn các cơ sàn chậu - giúp cơ thể vận chuyển chất thải ra khỏi cơ thể. Cơ sàn chậu phối hợp với các cơ quan như niệu đạo, ống dẫn nước tiểu ra ngoài cơ thể và hậu môn (cơ quan nơi phân đi qua). Siết cơ vùng chậu của bạn sẽ thu hẹp những đoạn này để chất thải không thể thoát ra ngoài. Thư giãn các cơ sàn chậu sẽ mở rộng các đoạn này để bạn có thể đi vệ sinh thoải mái.

Cơ sàn chậu khỏe mạnh cho phép bạn co bóp và thư giãn một cách tự động. Bạn cũng có thể điều khiển các cơ này một cách có chủ ý, giống như hoạt động gồng cơ bắp tay.

Các bộ phận sinh sản của bạn có ảnh hưởng đến cách các cơ sàn chậu hoạt động. Cơ sàn chậu hoạt động khác nhau tùy thuộc vào việc là nữ giới (AFAB) hay nam giới (AMAB).

Cơ sàn chậu ở nữ giới:

• Hỗ trợ bàng quang, niệu đạo, âm đạo, tử cung, ruột (ruột già), trực tràng và hậu môn của bạn.

• Co bóp và thả lỏng để có thể kiểm soát khi nào quá trình đi vệ sinh hay thoát khí.

• Giúp lưu thông máu và co thắt âm đạo khi quan hệ tình dục và đạt cực khoái.

• Hỗ trợ sinh con qua đường âm đạo.

Cơ sàn chậu ở nam giới:

• Hỗ trợ bàng quang, niệu đạo, tuyến tiền liệt, ruột già, trực tràng và hậu môn của bạn.

• Co bóp và thả lỏng để có thể kiểm soát khi nào quá trình đi vệ sinh hay thoát khí.

• Giúp bạn cương cứng và xuất tinh khi quan hệ.

GIẢI PHẪU HỌC

Cơ sàn chậu của bạn nằm ở đâu?

Cơ sàn chậu của bạn là một phần của nhóm cơ cốt lõi. Các cơ cốt lõi của bạn bao gồm cơ sàn chậu, cơ bụng, cơ lưng và cơ hoành (cơ kiểm soát hơi thở). Hoạt động cùng với nhau, các cơ này gắn vào xương chậu và cột sống của bạn, tạo ra sự ổn định khắp vùng trung tâm cơ thể.

Cơ sàn chậu kéo dài từ xương mu ở phía trước cơ thể đến xương cụt ở phía sau. Các cơ mở rộng ra ngoài trên cả hai xương ngồi ở bên phải và bên trái của khung xương chậu của bạn. Một số cơ sàn chậu đan xen vào nhau để tạo thành một tấm cơ xếp lớp với các lỗ mở (hậu môn, niệu đạo, âm đạo).

Bạn có thể cảm nhận được vị trí của cơ sàn chậu bằng cách siết chặt ba lỗ này.

• Mở âm đạo: Đưa một hoặc hai ngón tay vào bên trong âm đạo và cố gắng bóp chúng.

• Niệu đạo: Hãy tưởng tượng rằng bạn đang đi tiểu và co bóp như thể bạn đang dừng dòng chảy giữa dòng.

• Hậu môn: Siết hậu môn của bạn như thể bạn đang ngăn mình đánh rắm.

Trong mỗi trường hợp, bạn sẽ cảm thấy các cơ bên trong xương chậu kéo vào trong và lên trên. Đây là các cơ sàn chậu trong cơ thể.

Các cơ sàn chậu chính là gì?

Sàn chậu của bạn bao gồm các lớp cơ và mô liên kết kết nối các cơ đó (dây chằng). Hai cơ chính đan xen vào nhau để tạo thành cơ sàn chậu của bạn:

• Levator ani. Levator ani bao gồm phần lớn các cơ sàn chậu của bạn và bao gồm ba thành phần cơ riêng biệt: pubococcygeus, puborectalis và iliococcygeus. Cơ thắt lưng bao bọc xung quanh toàn bộ khung xương chậu của bạn.

• Xương cụt. Xương cụt là thành phần cơ nhỏ hơn trong cơ sàn chậu của bạn. Nó nằm về phía sau xương chậu của chúng ta.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Các tình trạng và rối loạn phổ biến liên quan đến cơ sàn chậu là gì?

Nhiều chứng rối loạn sàn chậu có thể do các cơ sàn chậu bị giãn quá mức hoặc bị suy yếu. Tuy nhiên, cơ bắp quá căng cũng gây ra vấn đề. Mục tiêu là đạt được sự cân bằng. Cơ sàn chậu của bạn phải đủ khỏe để ổn định cơ thể và cố định các cơ quan, nhưng đủ linh hoạt để có thể thực hiện hoạt động kéo căng và thư giãn.

Cơ sàn chậu yếu (quá lỏng lẻo)

Cơ sàn chậu có thể yếu đi do chấn thương, bao gồm cả sinh con và phẫu thuật. Những cơ này có thể trở nên căng thẳng khi mang thai hoặc do làm việc quá sức (khuân vác nặng nhiều lần, ho mãn tính, táo bón). Cơ sàn chậu cũng có thể yếu hơn do thay đổi hormone trong thời kỳ mãn kinh và giảm sức mạnh như một phần tự nhiên của quá trình lão hóa. Các tình trạng như bệnh tiểu đường cũng có thể đóng một vai trò trong việc làm suy yếu cơ sàn chậu.

Cơ sàn chậu yếu có thể dẫn đến các tình trạng sau:

• Không kiểm soát được: Đi tiểu hoặc rò rỉ nước tiểu khi bạn cười, ho, hắt hơi hoặc khi nâng vật nặng. Tình trạng này phổ biến hơn sau khi sinh con, sau khi phẫu thuật tuyến tiền liệt hoặc khi có chấn thương ở xương chậu của bạn.

• Tiểu không tự chủ: Cảm thấy thường xuyên muốn đi tiểu và không thể nhịn được.

• Không kiểm soát phân: Khó kiểm soát nhu động ruột.

• Không kiểm soát hậu môn: Khó kiểm soát khi bạn đánh rắm.

• Sa cơ quan vùng chậu: Các cơ quan vùng chậu không được nâng đỡ, như tử cung, trực tràng và bàng quang căng phồng và lấn vào âm đạo hoặc tạo ra phần nhô lên từ lỗ âm đạo. Tình trạng này phổ biến nhất ở những người nữ giới đặc biệt là sau thời kỳ mãn kinh.

Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của cơ sàn chậu bị suy yếu bao gồm việc phải cố gắng kiểm soát khi bạn đi tiểu, đi ị hoặc đám rắm.

Cơ xương chậu quá căng

Vấn đề khác ít được biết đến hơn về các tình trạng liên quan đến cơ vùng chậu còn được gọi là cơ sàn chậu tăng trương lực. Nhưng cơ vùng chậu quá căng có thể dẫn đến táo bón hoặc khó đi tiêu, đau vùng chậu, đau lưng hoặc hông/chân, đau khi giao hợp, khó đi tiểu, tiểu gấp hay tăng tần suất.

Cơ vùng chậu quá căng có thể liên quan đến chấn thương tình dục, các loại chấn thương hoặc tai nạn khác, sinh con, căng thẳng và các bệnh phụ khoa khác.

Các phương pháp điều trị phổ biến cho các tình trạng liên quan đến cơ sàn chậu yếu là gì?

Các bài tập sàn chậu, hoặc Kegels, thường được sử dụng để tăng cường cơ sàn chậu. Kegel đòi hỏi bạn phải thường xuyên siết chặt và thả lỏng các cơ vùng chậu của bạn để từ từ xây dựng khả năng kiểm soát.

Kegel cũng có thể được sử dụng để điều trị các vấn đề về tiểu không kiểm soát. Bác sĩ của bạn có thể sử dụng phương pháp phản hồi sinh học trong các bài tập Kegel để giúp bạn rèn luyện cơ bắp của mình. Với phương pháp phản hồi sinh học, một cảm biến trong âm đạo của bạn sẽ đo lường cơ nào đang co lại khi bóp và mức độ có bóp.

Tùy thuộc vào tình trạng mỗi người, bạn không nên cố gắng thực hiện Kegels mà không có hướng dẫn của các chuyên gia. Ví dụ: bạn không nên thử tập Kegels nếu gần đây bạn bị thương hoặc căng cơ sàn chậu (ví dụ: khi sinh con).

Các phương pháp điều trị khác bao gồm:

• Quản lý tình trạng táo bón. Nhiều phương pháp điều trị được sử dụng để giảm táo bón (ăn kiêng, tập thể dục, dùng thuốc, v.v.) có thể ngăn bạn căng cơ sàn chậu khi đi vệ sinh.

• Tạ âm đạo/bóng Kegel. Đưa những quả bóng được thiết kế đặc biệt vào âm đạo và giữ chúng cố định trong khi thực hiện các hoạt động bình thường hàng ngày có thể dần dần cải thiện sức mạnh cơ sàn chậu của bạn.

• Các thiết bị y tế. Các thiết bị, chẳng hạn như một ống âm đạo, có thể giữ các cơ quan vùng chậu của bạn cố định nếu cơ sàn chậu của bạn quá yếu để có thể hỗ trợ các cơ quan xung quanh.

• Vật lý trị liệu. Một nhà vật lý trị liệu được đào tạo chuyên về điều trị các cơ sàn chậu có thể giúp bạn điều phối và tăng cường hoạt động các nhóm cơ cốt lõi, bao gồm cả cơ sàn chậu.

• Phẫu thuật. Sa nội tạng vùng chậu có thể yêu cầu phẫu thuật để cố định các cơ quan vùng chậu của bạn vào đúng vị trí hoặc một thủ thuật cắt bỏ như colpocleisis. Với colpocleisis, các thành âm đạo của bạn được khâu lại với nhau để ngăn các cơ quan nhô ra bên ngoài âm đạo.

Các phương pháp điều trị phổ biến cho tình trạng cơ sàn chậu căng quá mức là gì?

Đối với chứng tăng trương lực cơ sàn chậu, các phương pháp điều trị bao gồm vật lý trị liệu, kỹ thuật thở/thư giãn, tiêm thuốc vào cơ sàn chậu, sử dụng thuốc và liệu pháp hành vi nhận thức.

CHĂM SÓC

Bạn có thể thực hiện những thay đổi lối sống đơn giản nào để giữ cho cơ sàn chậu khỏe mạnh?

Tùy thuộc vào sức khỏe của bạn, bạn có thể nhận được lợi ích từ việc thực hiện các bài tập Kegel thường xuyên để tăng cường cơ sàn chậu. Những lợi ích bao gồm cải thiện khả năng kiểm soát cơ bắp để giúp co bóp và tăng cường chức năng tình dục. Trước đây, hầu hết mọi người đều nghĩ về Kegels làm tăng sự thỏa mãn tình dục cho nữ giới. Nghiên cứu gần đây cho thấy lợi ích về tình dục là có ở tất cả mọi người, không phân biệt giới tính.

Điều cần thiết là bạn phải tập đúng các cơ khi thực hiện Kegels. Thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để đảm bảo bạn đang tập luyện phù hợp và co/giãn chúng đúng cách.

Bạn có thể tập luyện cơ sàn chậu khi ngồi, đứng hoặc nằm.

• Siết cơ sàn chậu trong 8 giây, chú ý không bóp mông, đùi hoặc bất kỳ cơ nào khác. Cố ý hít thở tự do khi bạn siết chặt.

• Thư giãn cơ sàn chậu của bạn trong 8 giây. Phần thư giãn của Kegels cũng quan trọng như phần co bóp. Tiếp tục thở tự do.

• Hoàn thành chuỗi hoạt động này (ép trong 8 giây, thư giãn trong 8 giây) 8 lần nữa.

Lặp lại bài tập này 3 lần/ngày. Tập luyện Kegel thường xuyên có thể khiến chúng trở thành một phần thói quen của bạn, chẳng hạn như đánh răng vào buổi sáng, lướt mạng xã hội trong bữa trưa hoặc lái xe về nhà từ nơi làm việc...

Lúc đầu, bạn có thể phải đặt mục tiêu trong 3 giây siết chặt và thư giãn thay vì 8 giây. Theo thời gian, bạn có thể tăng thời gian từ 8 giây lên 12 giây siết chặt và thư giãn cơ. Bắt đầu chậm và tăng dần thời gian để tránh làm căng cơ quá mức.

Trong vòng 4 – 6 tháng, bạn sẽ nhận thấy sự cải thiện sức mạnh của cơ sàn chậu nhiều hơn.

LƯU Ý

Hầu hết mọi người không nghĩ về cơ sàn chậu của mình cho đến khi mắc phải một vấn đề y tế. Đừng đợi khi một vấn đề nào đó phát sinh, chẳng hạn như són tiểu hoặc sa dạ con mà hãy bắt đầu chăm sóc sàn chậu của bạn ngay bây giờ. Tập thể dục với các bài tập ở cơ vùng chậu giúp bạn kiểm soát tốt hơn bàng quang và chức năng ruột của mình. Các bài tập cơ sàn chậu có thể cải thiện chức năng tình dục, tăng kích thích và cường độ cực khoái của bạn. Hãy duy trì tập luyện cơ sàn chậu của bạn trở thành một phần trong thói quen tập thể dục của mình.