ĐẬU MÈO

Đặc điểm tự nhiên

Đậu mèo là loại dây leo dài hàng chục mét, sống hàng năm, thân tròn, khía rãnh dọc mang nhiều lông trắng.

Lá có 3 lá chét, lá chét dạng màng, hình trái xoan quả trám, dài 13 - 15cm, có mũi nhọn ở đầu, mặt trên ít lông, mặt dưới có nhiều lông trắng mềm, gân bên 9 đôi, cuống lá dài khoảng 18cm. Lá bắc và lá bắc con hình mác, rụng sớm.

Cụm hoa ở nách lá, mọc thành chùm rũ xuống, dài đến 50cm, chùm mang nhiều hoa và có nhiều lông ngứa. Hoa màu đỏ, tím hay xanh lam, dài khoảng 5cm, cánh hoa có móng, cuống hoa to, đài hình trứng có 4 thùy hình tam giác, nhị hoa có bao phấn nhẵn, bầu cấu tạo chứa 5 noãn.

Quả đậu hẹp hình chữ S, dài 5 - 8cm, rộng 1,2cm; dẹt, không có nếp gấp, phủ đầy lông tơ ngứa màu trắng. Hạt 5 - 6, hình trứng, dài khoảng 1,5cm, màu hạt dẻ.

Mùa hoa quả: Tháng 1 - 3.

Cây đậu mèo là loại cây ưa nắng, thường bám vào các cây cao để tìm ánh sáng ở rừng kín hay trên các nương rẫy mới bỏ hoang. Cây đậu mèo được trồng khá nhiều ở các vùng nhiệt đới, đặc biệt là các nước ở khu vực Đông Nam Á và Nam Á. Ở nước ta, loài thực vật này mọc hoang ở các tỉnh miền núi, thường mọc leo vào những cây cỏ hoặc cây bụi cao. Do lông của quả đậu mèo có thể gây ngứa da nên loại cây này ít được trồng.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Hạt của cây đậu mèo được sử dụng để bào chế thuốc.

Thu hái: Thu hái phần quả đã già để tách lấy phần hạt màu hạt dẻ bên trong.

Chế biến: Tách quả làm đôi để lấy phần hạt bên trong. Đem toàn bộ phần hạt phơi khô để sử dụng lâu ngày. Lưu ý, khi tách lấy phần hạt, người thực hiện cần hết sức lưu ý, quả cây đậu mèo rất dễ gây ngứa.

Bảo quản ở nơi thoáng mát, nhiệt độ phòng và không nên bảo quản ở nơi ẩm ướt. Tốt hơn nếu bảo quản trong bọc kín để sử dụng dần.

Thành phần hóa học

Hạt đậu mèo chứa protein, glutathione, lecithin, sắt (Fe), calci (Ca), phosphor (P), magie (Mg), chất dopa, acid gallic, glycosid và các alcaloid.

Tác dụng

+Hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson: Hoạt chất 4-dihydroxy-phenylalanin thuộc nhóm L-dopa được chuyển đổi thành dopamin ở não  giúp hỗ trợ bệnh nhân Parkinson. Ngoài ra chất này còn có tác dụng kích thích hoạt động và ham muốn tình dục.

+Tác dụng trị giun sán: Nên dùng với liều thấp bởi khi sử dụng liều cao sẽ làm rối loạn tiêu hóa

+Tác dụng hạ đường máu: Thí nghiệm trên chuột cống trắng cho thấy đậu mèo làm giảm đường máu trên chuột bình thường, nhưng không gây hại trên chuột đã được gây đái tháo đường.

+Kích thích sự lưu thông máu trên bề mặt khi cơ thể trong tình trạng tê liệt.

+Có tác dụng giảm đau, hạ sốt.

+Trong Đông y, hạt đậu mèo được sử dụng để hút nọc độc rắn khi bị cắn hoặc bị bọ cạp cắn hay côn trùng đốt.

Công dụng

Đậu mèo có vị ngọt, tính ôn và sẽ có các công dụng sau đây:

+Điều trị hút nọc độc khi rắn cắn.

+Điều trị giun đũa.

+Hỗ trợ điều trị chứng lo âu.

+Hỗ trợ điều trị các vấn đề về viêm khớp, đau khớp, cơ.

+Hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson.

Liều dùng

Hạt đậu mèo được sử dụng ở dạng sắc hoặc dạng bột với liều dùng 5 – 6g/ ngày. Vỏ quả được dùng ở dạng sắc với liều 10 – 15g/ ngày.

Lưu ý khi sử dụng

+Hết sức lưu ý khi sử dụng bài thuốc từ đậu mèo cho phụ nữ mang thai hoặc phụ nữ cho con bú. Tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc lương y để biết thêm thông tin;

+Toàn bộ cây đậu mèo đều rất độc, nhất là phần quả và hoa. Do đó, người bệnh cần hết sức lưu ý khi sử dụng và bạn chỉ được sử dụng khi có chỉ định của thầy thuốc;

+Thận trọng khi tách phần hạt ra khỏi phần quả. Nếu không may, bạn sẽ bị ngứa ngáy khó chịu dồn dập;

+Nếu có dự định tiến hành phẫu thuật, người bệnh nên tạm ngưng sử dụng mắt mèo ít nhất 2 tuần và thông báo cho bác sĩ được biết bạn đang sử dụng loại dược liệu này.