DÂY THẦN KINH MẶT

TỔNG QUÁT

Dây thần kinh mặt là gì?

Dây thần kinh mặt là một hệ thống đường dẫn từ não đến các cơ nhất định trên khuôn mặt. Nó kiểm soát các cơ giúp bạn thực hiện các biểu cảm như nhướng mày, mỉm cười hoặc cau mày. Dây thần kinh này cũng chịu trách nhiệm về hầu hết các cảm giác về vị giác của lưỡi.

CHỨC NĂNG

Chức năng của dây thần kinh mặt là gì?

Dây thần kinh mặt thực hiện các chức năng vận động (chuyển động) và cảm giác:

• Kiểm soát các cơ tạo ra biểu cảm trên khuôn mặt của bạn.

• Kiểm soát cơ ở tai trong của bạn để điều chỉnh độ lớn của âm thanh.

• Giúp làm chảy nước mắt.

• Gửi thông tin về mùi vị từ lưỡi đến não của bạn.

GIẢI PHẪU HỌC

Dây thần kinh mặt ở đâu?

Dây thần kinh mặt là dây thần kinh thứ bảy trong số 12 dây thần kinh sọ trong hệ thống thần kinh của bạn. Bạn có hai dây thần kinh mặt, một dây thần kinh ở mỗi bên đầu.

Các dây thần kinh mặt:

• Bắt đầu trong thân não của bạn.

• Đi qua đáy hộp sọ gần dây thần kinh ốc tai, dây thần kinh sọ thứ 8, giúp bạn nghe và duy trì thăng bằng.

• Đi vào khuôn mặt thông qua một lỗ trong xương gần gốc tai của bạn.

• Các nhánh đi ra ngoài qua một lỗ gần tuyến mang tai, một tuyến nước bọt chính của bạn.

Các nhánh thần kinh mặt 

Dây thần kinh mặt có năm nhánh thực hiện các chức năng vận động riêng biệt:

• Cơ trán (thái dương): Kiểm soát cơ trán của bạn.

• Zygomatic: Giúp bạn nhắm mắt.

• Buccal: Cho phép bạn cử động mũi, chớp mắt và nhếch môi trên cũng như khóe miệng để nở một nụ cười.

• Hàm dưới: Kéo môi dưới của bạn xuống (giống như cau mày) và đi qua tai giữa để giúp bạn phản ứng với tiếng ồn lớn.

• Cổ: Kiểm soát chuyển động ở cằm và khóe miệng của bạn.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào ảnh hưởng đến dây thần kinh mặt?

Một số tình trạng có thể gây ra yếu hoặc tê liệt dây thần kinh mặt, bao gồm:

• Tai nạn và gãy xương mặt.

• Bell’s palsy (viêm dây thần kinh mặt).

• Các bệnh ung thư như ung thư tuyến nước bọt và u màng não (khối u nền sọ).

• Nhiễm trùng tai hoặc các khối u tai như u thần kinh thính giác và u schwannomas.

• Phẫu thuật khuôn mặt, bao gồm các thủ thuật thẩm mỹ như gọt mặt.

• Hội chứng Guillain-Barré, một bệnh tự miễn dịch.

• Bệnh Lyme (nhiễm vi khuẩn do bọ chét cắn).

• Chèn ép dây thần kinh cho các thủ thuật nha khoa và bệnh lý thần kinh.

• Hội chứng Ramsay Hunt (rối loạn thần kinh do nhiễm vi rút thủy đậu hoặc bệnh zona).

• Bệnh sarcoid.

• Đột quỵ.

Dấu hiệu nhận biết bệnh liệt dây thần kinh mặt là gì?

Các triệu chứng của liệt dây thần kinh mặt khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Các triệu chứng có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn. Bạn có thể gặp:

• Lời nói không rõ ràng hoặc nói lắp.

• Chảy nước dãi, thức ăn rơi ra khỏi miệng và khó ăn uống.

• Rụng lông mày ở phía bị ảnh hưởng trên khuôn mặt của bạn.

• Co giật mặt (tics).

• Không có khả năng cử động các cơ trên khuôn mặt như trán, lông mày và khóe miệng.

• Nụ cười lệch hoặc dáng vẻ kỳ lạ trên khuôn mặt.

• Mất mùi hoặc vị.

• Nghẹt mũi.

• Khó nhắm mắt hoặc chớp mắt.

• Khuếch đại âm thanh từ tai ở phía bị ảnh hưởng trên khuôn mặt của bạn.

CHĂM SÓC

Khi nào tôi nên nói chuyện với bác sĩ về các vấn đề thần kinh mặt?

Bạn nên gọi cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình nếu bạn gặp phải:

• Khó ăn, uống hoặc nói.

• Mặt xệ xuống hoặc co giật (tics).

• Hình dáng khuôn bị mặt lệch.

• Mất mùi hoặc vị.

• Sự cố khi chớp mắt hoặc nhắm mắt hoàn toàn.

LƯU Ý

Các dây thần kinh mặt đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra các biểu hiện trên khuôn mặt. Nó kiểm soát các cơ trên khuôn mặt giúp bạn mỉm cười, cau mày, nhăn mũi và nhăn trán. Những dây thần kinh này cũng giúp thực hiện các chuyển động mà bạn không nghĩ đến, như chớp mắt hay các cảm giác như nếm. Tình trạng sức khỏe, chấn thương và phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh mặt. Nếu bạn bị yếu hoặc tê liệt thần kinh mặt tạm thời hoặc vĩnh viễn, hãy nói chuyện với bác sĩ về các lựa chọn điều trị của bạn.