DƯƠNG XỈ

Đặc điểm tự nhiên

Có hơn 12000 loài dương xỉ với kích thước khác nhau. Gồm những loại thân nhỏ như sợi tóc đến những cây khổng lồ cao hơn 12m. Trong đó, Polypodium leucotomos là giống được nghiên cứu nhiều về tác dụng có lợi trên da. Chúng thuộc họ Dương xỉ Polypodiaceae.

Dương xỉ phần lớn là thân rễ mọc bò ngầm dưới lòng đất hoặc bò lan trên mặt đất. Đường kính 8 -15mm (hiếm khi 30mm).

Cây có nhiều lá mọc thành cụm, lá kép. Dài khoảng 30 – 130cm, rộng 10 – 50cm, giống hình chiếc lược, thon nhọn ở đầu. Lá có nhiều màu sắc khác nhau từ xanh lục sáng đến xanh lục nhạt và có lề không gợn sóng. Lá non cuộn tròn, có lông.

Dương xỉ có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của Châu Mỹ. Chúng thường sống trong các tán của rừng mưa nhiệt đới hoặc dưới những cây cọ lùn của rừng cận nhiệt đới.

Cây thích nghi tốt trong điều kiện nuôi trồng bình thường và là loại cây cảnh cũng như dược liệu. Một số giống trồng trong vườn với màu lá khác nhau từ xanh xám, xanh bạc đến xanh lam. Mép lá nhăn hoặc gợn sóng.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng: Lá và thân rễ của dương xỉ được sử dụng để bào chế dược liệu.

Thu hái: Dược liệu có thể được thu hái bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Chế biến: Sau khi thu hái đem rửa sạch, dược liệu có thể dùng tươi hoặc đem phơi khô bảo quản dùng dần.

Bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ẩm mốc.

Thành phần hóa học

Các nghiên cứu cho thấy Dương xỉ chứa các hợp chất phenolic giàu tính oxi hóa như: Axit chlorogenic, axit coumaric, axit vanillic, axit caffeic, axit ferulic có tác dụng bảo vệ tổn thương da do viêm và do việc hình thành các gốc tự do.

Tác dụng

+Tác dụng chống oxy hóa: Cây Dương xỉ chứa chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào da khỏi gốc tự do do tia cực tím gây ra. Chiết xuất của cây làm giảm sự tăng sinh tế bào biểu bì.

+Tác dụng bảo vệ da: Dương xỉ giúp ngăn ngừa tác hại của ánh nắng mặt trời và phản ứng viêm da do tia UV. Nghiên cứu cho thấy cứ trên 10 người trưởng thành khỏe mạnh dùng 7,5mg/kg Polypodium leucotomos ít bị tổn thương da và cháy nắng hơn người không dùng.

+Tác dụng trong hỗ trợ điều trị bệnh viêm da dị ứng: Chiết xuất Dương xỉ đường uống kết hợp với corticoid cho thấy hiệu quả trong điều trị viêm da dị ứng. Một nghiên cứu thực hiện trên 105 trẻ em và thanh thiếu niên bị viêm da dị ứng cho thấy dùng chiết xuất này trong 6 tháng giúp giảm liều corticoid phải sử dụng.

+Tác dụng trong hỗ trợ tái tạo sắc tố da trong bệnh bạch tạng: Chất chống oxy hóa trong Dương xỉ giúp giảm các cytokine viêm, tái tạo sắc tố da ở bệnh nhân bạch tạng toàn thân. Khi sử dụng chiết xuất này bằng đường uống kết hợp với điều trị cơ bản có thể cải thiện về mức độ và tốc độ tái tạo sắc tố da.

Công dụng

Dương xỉ sẽ gồm có các công dụng sau đây:

+Điều trị phong hàn thấp, chân tay nhức mỏi, đau lưng, cử động khó khăn.

+Điều trị mỏi gối, đau lưng, di tinh, bạch đới, tiểu són do hư thận.

+Điều trị khí huyết suy yếu, tay chân yếu mỏi, khớp đau nhức, khó cử động.

+Điều trị lang ben, bạch biến.

Liều dùng

Sử dụng ngày 2 lần, uống trước bữa ăn. Dùng lá cây dương xỉ tươi, rửa sạch rồi giã đắp cầm máu, làm lành vết thương và chữa sưng tấy đỏ.

Lưu ý khi sử dụng

Chưa ghi nhận độc tính khi sử dụng chiết xuất dương xỉ trong các nghiên cứu. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng các dược liệu để chữa bệnh nhằm tránh những bất lợi cho sức khỏe.