HẠ KALI MÁU

Tổng quan

Kali là một trong những chất điện giải của cơ thể, là những khoáng chất mang điện tích khi hòa tan trong các phần dịch của cơ thể như máu. 

Phần lớn kali của cơ thể nằm bên trong các tế bào. Kali cần thiết cho hoạt động bình thường của tế bào, dây thần kinh và cơ. 

Cơ thể phải duy trì nồng độ kali trong máu trong phạm vi hẹp. Nồng độ kali trong máu quá cao (tăng kali máu) hoặc quá thấp (hạ kali máu) có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn như nhịp tim bất thường hoặc thậm chí ngừng tim. Cơ thể có thể sử dụng một lượng lớn kali dự trữ trong tế bào để giúp duy trì lượng kali trong máu ổn định. 

Cơ thể duy trì mức kali phù hợp bằng cách cân bằng lượng kali tiêu thụ với lượng mất đi. Kali được tiêu thụ trong thực phẩm và đồ uống có chứa chất điện giải và bị mất chủ yếu qua nước tiểu. Một lượng nhỏ kali cũng bị mất qua đường tiêu hóa và trong mồ hôi. Thận khỏe mạnh có thể điều chỉnh sự bài tiết kali để phù hợp với những thay đổi trong việc tiêu thụ kali của cơ thể.

Một số loại thuốc và một số tình trạng nhất định ảnh hưởng đến sự di chuyển của kali vào và ra khỏi tế bào, điều này ảnh hưởng lớn đến mức kali trong máu.

Kali là một chất điện giải quan trọng của cơ thể

Nguyên nhân của hạ kali máu 

Thông thường, mức kali trở nên thấp vì chúng bị mất quá nhiều khỏi đường tiêu hóa do nôn mửa, tiêu chảy hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng quá nhiều. 

Đôi khi quá nhiều kali được bài tiết qua nước tiểu, thường là do những thuốc khiến thận bài tiết natri, nước và kali nhiều hơn so với bình thường (thuốc lợi tiểu). 

Trong nhiều rối loạn tuyến thượng thận, chẳng hạn như hội chứng Cushing, tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều aldosterone, một loại hormone khiến thận bài tiết một lượng lớn kali, do đó gây nên tình trạng hạ kali huyết ở một số người bị hội chứng này. 

Một số loại thuốc (chẳng hạn như insulin, albuterol và terbutaline) làm cho một lượng lớn kali di chuyển từ máu vào tế bào hơn và có thể dẫn đến hạ kali máu. Tuy nhiên, những loại thuốc này thường gây hạ kali máu tạm thời, trừ khi bạn có thêm một tình trạng khác cũng làm mất kali. 

Hạ kali máu đôi khi xả được gây ra bởi tình trạng hạ magie trong máu. 

Hạ kali máu hiếm khi xảy ra do tiêu thụ quá ít kali vì nhiều loại thực phẩm (như đậu, rau lá xanh đậm, khoai tây, cá và chuối) có chứa nhiều kali.

Các triệu chứng của hạ kali máu 

Nồng độ kali trong máu giảm nhẹ thường không gây ra triệu chứng. 

Sự suy giảm một lượng lớn kali trong máu có thể gây ra yếu cơ, chuột rút, co giật và thậm chí là tê liệt. 

Nhịp tim bất thường có thể xảy ra ở những người hạ Kali máu. Chúng có nguy cơ xảy ra cao hơn nếu một người đã bị bệnh tim hoặc dùng thuốc digoxin. 

Nếu tình trạng hạ kali máu diễn ra trong một thời gian dài, các vấn đề về thận có thể phát triển, khiến người bệnh phải đi tiểu thường xuyên và uống nhiều nước.

Chẩn đoán Hạ kali máu 

• Đo nồng độ kali trong máu 

• Điện tâm đồ 

• Đôi khi đo lượng kali trong nước tiểu 

Chẩn đoán được thực hiện bằng cách đo nồng độ kali trong máu. Sau đó, các bác sĩ cố gắng xác định nguyên nhân chính đang làm giảm nồng độ kali của bạn. Nguyên nhân có thể rõ ràng dựa trên các triệu chứng của người đó (chẳng hạn như nôn mửa) hoặc sử dụng ma túy hoặc các chất khác. 

Nếu nguyên nhân không rõ ràng, các bác sĩ sẽ đo lượng kali được bài tiết qua nước tiểu để xác định xem liệu bài tiết dư thừa có phải là nguyên nhân hay không. 

Vì nồng độ kali thấp có thể gây ra nhịp tim bất thường, các bác sĩ thường làm điện tâm đồ (ECG) để kiểm tra nhịp tim bất thường.

Điều trị hạ kali máu 

• Bổ sung kali 

Nếu rối loạn gây hạ kali máu, nó sẽ được điều trị. Thông thường, có thể khôi phục nồng độ kali trong máu bằng cách bổ sung kali bằng đường uống. Vì kali có thể gây kích ứng đường tiêu hóa, nên bổ sung với liều lượng nhỏ cùng với thức ăn nhiều lần trong ngày chứ không nên dùng một liều lượng lớn duy nhất. Các loại chất bổ sung kali đặc biệt, chẳng hạn như kali clorua dạng bào chế vi bao, ít có khả năng gây kích ứng đường tiêu hóa hơn. 

Để điều trị hạ kali máu nhanh hơn, kali được cung cấp qua tĩnh mạch (tiêm tĩnh mạch) trong các trường hợp sau: 

• Mức kali thấp một cách nguy hiểm. 

• Mức độ kali thấp gây ra nhịp tim bất thường. 

• Thuốc bổ sung bằng đường uống không hiệu quả. 

• Lượng kali tiếp tục mất đi nhiều hơn lượng kali nạp vào cơ thể bằng đường uống.

Hầu hết những người dùng thuốc lợi tiểu không cần bổ sung kali. Tuy nhiên, các bác sĩ thường kiểm tra định kỳ nồng độ kali trong máu để có thể bổ sung nếu cần thiết. Ngoài ra, có thể sử dụng thuốc lợi tiểu giúp thận bảo tồn kali (thuốc lợi tiểu tiết kiệm kali), chẳng hạn như amiloride, eplerenone, spironolactone hoặc triamterene, nhưng những loại thuốc này chỉ được sử dụng nếu thận hoạt động bình thường.