HÀNH NÃO

TỔNG QUÁT

Hành não là gì?

Hành não của bạn là một phần của thân não, kết nối não với tủy sống. Điều đó làm cho hành não trở thành một điểm kết nối chính trong hệ thống thần kinh của chúng ta. Nó cũng quản lý nhiều chức năng quan trọng khác trong cơ thể bạn.

CHỨC NĂNG

Hành não có chức năng gì?

Hành não là một phần quan trọng của hệ thống thần kinh của bạn. Điều quan trọng không chỉ vì vị trí của nó mà còn vì những hoạt động mà nó kiểm soát. Một số công việc hành não thực hiện bao gồm:

• Quản lý tim, tuần hoàn và nhịp thở. Hành não của bạn là nơi hệ thống tim mạch và hô hấp liên kết với nhau thành một hệ thống thống nhất nhằm kiểm soát nhịp tim, nhịp thở, huyết áp và hơn thế nữa.

• Quản lý các quá trình tự động khác. Đây là những điều mà cơ thể chúng ta thường làm mà bạn không cần phải suy nghĩ về chúng. Một số ví dụ bao gồm ho, hắt hơi, nuốt, nôn mửa và duy trì thăng bằng.

• Kết nối thần kinh. Phần lớn các dây thần kinh chính hội tụ tại cột sống của bạn, mang tín hiệu đến và đi từ não của chúng ta. Điều đó có nghĩa là những tín hiệu đó phải đi qua hành não. Bốn trong số 12 dây thần kinh sọ của bạn (kết nối các vùng ở cổ họng và lưỡi trực tiếp với não của bạn) đi qua hành não.

• Điểm giao. Hành não của bạn là vị trí của một vùng được gọi là "kim tự tháp", nơi hầu hết các dây thần kinh liên quan đến chuyển động trong cơ thể bạn đan chéo vào nhau. Sự giao nhau đó là lý do tại sao một bên não của bạn hầu như luôn điều khiển các bộ phận ở phía đối diện của cơ thể.

Hành não và các dây thần kinh sọ

Các dây thần kinh sọ của bạn (đi theo từng cặp và sử dụng chữ số La Mã để phân biệt chúng) đi qua hành não bao gồm những điều sau đây:

• Dây thần kinh sọ (CN) IX: Dây thần kinh sọ thứ chín đảm nhiệm nhiều chức năng của miệng. Chúng bao gồm việc kích hoạt các tuyến tạo nước bọt (khạc nhổ), khả năng nếm và cảm nhận mọi thứ bên trong miệng. Nó cũng kiểm soát phản xạ bịt đường miệng của bạn, giúp bạn không vô tình mắc nghẹn đồ vật.

• CN X: Dây thần kinh sọ thứ 10, được gọi là dây thần kinh phế vị, là một trong những dây thần kinh quan trọng nhất trong cơ thể chúng ta. Nó kết nối với tất cả các cơ quan chính từ cổ đến phần trên cùng của ruột kết, truyền tín hiệu cho hệ thần kinh tự động. Đây là những tín hiệu mà bạn không nghĩ đến và chúng quản lý nhịp tim, chuyển động của ruột và hơn thế nữa. Dây thần kinh này cũng mang tín hiệu cho các cơ thanh quản và các cơ mà chúng ta sử dụng để nuốt.

• CN XI: Dây thần kinh sọ thứ 11 của bạn điều khiển các cơ ở cổ và lưng trên của bạn. Các cơ này giúp bạn quay đầu hoặc nhún vai.

• CN XII: Dây thần kinh sọ thứ 12 điều khiển các cơ mà bạn sử dụng để thè lưỡi. Điều đó làm cho dây thần kinh này trở nên quan trọng đối với khả năng nói và nuốt của bạn.

GIẢI PHẪU HỌC

Hành não ở đâu?

Hành não là phần dưới cùng của não, kết nối với tủy sống của bạn thông qua foramen magnum, một lỗ mở ở đáy hộp sọ của bạn. Ngay phía trên tủy là pons, nằm ngay dưới cấu trúc trung tâm trong não của bạn.

Hành não của bạn cũng phân tách các dây thần kinh điều khiển chuyển động của cơ, ở bên trái và dây thần kinh điều khiển một số cảm giác như xúc giác, nhiệt độ hoặc đau ở bên phải.

Hành não trông như thế nào?

Hành não của bạn thường có hình ống hoặc hình phễu. Nó rộng nhất ở trên cùng, nơi nó kết nối với pons.

Hành não có màu gì?

Hành não của bạn có màu be hoặc trắng nhạt với một chút hồng.

Hành não lớn như thế nào?

Hành não của bạn là một cấu trúc cực kỳ quan trọng, nhưng nó lại có kích thước rất nhỏ. Nó chỉ dài khoảng 1,1 inch (3 cm) và đường kính rộng nhất của nó chỉ hơn 0,78 inch (2 cm).

Hành não nặng bao nhiêu?

Bộ não của người trưởng thành trung bình là từ 2,6 đến 3,1 pound, trong đó hành não của bạn chiếm khoảng 0,5%. Điều đó có nghĩa là tủy của bạn nặng từ 2 ounce đến 2,5 ounce (59 – 72 gram).

Cấu tạo của hành não

Giống như tất cả các mô não khác, các loại chất xám trắng và các tế bào thần kinh khác nhau tạo nên hành não của chúng ta. Mô não của có thành phần:

• 77% nước.

• 11% lipid (chất béo).

• 8% protein.

• 4% các chất khác.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến hành não là gì?

• Phình mạch.

• Ung thư.

• Tổn thương và chấn thương sọ não.

• Đột quỵ hoặc cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA).

• Các tình trạng hiếm gặp khác bao gồm hội chứng Moebius, gây teo nhiều hệ thống và bệnh bại liệt tiến triển.

Ngoài ra còn có một số tình trạng cụ thể do bệnh lý đột quỵ gần vị trí thân não của bạn. Bao gồm:

• Hội chứng Wallenberg. Còn được gọi là hội chứng hành não bên, điều này gây ra sự gián đoạn lưu lượng máu đến một vùng bên của hành não và làm tổn thương vùng đó. Đây là loại đột quỵ phổ biến nhất ảnh hưởng đến hành não của bạn.

• Hội chứng Dejerine. Còn được gọi là hội chứng hành não giữa, điều này xảy ra khi một cơn đột quỵ cắt đứt dòng máu đến giữa hành não của bạn, ảnh hưởng đến vùng “kim tự tháp” nơi các dây thần kinh đan chéo nhau.

• Hội chứng hành não phối hợp. Đây là một tình trạng không phổ biến, kết hợp ảnh hưởng của hội chứng Dejerine và hội chứng Wallenberg, ảnh hưởng đến cả hai bên của cơ thể.

• Hội chứng Reinhold. Tình trạng này, còn được gọi là hội chứng hemimedullary, cực kỳ hiếm. Nó bao gồm các triệu chứng của cả hai hội chứng Wallenberg và Dejerine, nhưng hội chứng Wallenberg chỉ gặp ở một bên.

• Hội chứng Babinski-Nageotte và Cestan-Chenais. Đây là những tình trạng cực kỳ hiếm gặp kết hợp một số tác động của hội chứng Wallenberg một bên và hội chứng Reinhold.

Những dấu hiệu hoặc triệu chứng thường gặp của bệnh lý hành não là gì?

Các triệu chứng của các tình trạng ảnh hưởng đến hành não của bạn rất có thể giống như các triệu chứng ảnh hưởng đến các bộ phận của cơ thể với các dây thần kinh đi qua hành não. Một điểm khác biệt chính là với một cơn đột quỵ gặp phải ở hành não sẽ gây ra những triệu chứng khác nhau ở mỗi bên cơ thể.

Một số triệu chứng có thể xảy ra nhất bao gồm:

• Các triệu chứng đột quỵ.

• Vụng về hoặc thiếu khả năng phối hợp (triệu chứng mất điều hòa).

• Nhức đầu.

• Khàn giọng (chứng khó nói).

• Không có khả năng cảm nhận nhiệt độ hoặc đau ở một phần cơ thể hoặc khuôn mặt.

• Cử động mắt giật hoặc mất kiểm soát (rung giật nhãn cầu).

• Buồn nôn và ói mửa.

• Tê liệt (ở các bộ phận khác nhau của khuôn mặt hoặc cơ thể của bạn).

• Khó nuốt.

• Các vấn đề về thị lực.

Các xét nghiệm thông thường để kiểm tra sức khỏe hành não là gì?

Nhiều xét nghiệm có thể giúp chẩn đoán các tình trạng ảnh hưởng đến não của bạn, bao gồm cả hành não. Các xét nghiệm thông thường bao gồm:

• Xét nghiệm máu (chẳng hạn như những xét nghiệm để tìm kiếm các vấn đề về hệ thống miễn dịch hoặc rối loạn di truyền).

• Chụp cắt lớp vi tính (CT).

• Điện não đồ (EEG).

• Điện cơ đồ.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI).

• Chụp cắt lớp phát xạ Positron (PET).

• Chọc dò thắt lưng, cột sống.

Các phương pháp điều trị phổ biến cho bệnh lý hành não là gì?

Các phương pháp điều trị các tình trạng gặp phải ở hành não là rất khác nhau, vì phần này của não rất chuyên biệt. Vị trí của hành não cũng đồng nghĩa với việc thực hiện phẫu thuật có thể khó khăn hoặc thậm chí là không thể do có nguy cơ làm tổn thương các bộ phận lân cận của não và tủy sống.

CHĂM SÓC

Tôi có thể chăm sóc hành não bằng cách nào?

Bạn có thể làm một số điều để giúp ngăn ngừa tổn thương hành não hoặc tránh các tình trạng ảnh hưởng đến nó.

• Có một chế độ ăn uống cân bằng. Sự thiếu hụt một số loại vitamin nhất định, đặc biệt là vitamin B12, có thể ảnh hưởng đến não của bạn, bao gồm cả hành não và gây ra các vấn đề lớn.

• Duy trì hoạt động thể chất và duy trì cân nặng hợp lý. Các vấn đề về tuần hoàn và tim cũng ảnh hưởng đến não của bạn. Đột quỵ là một ví dụ cho điều này, thường xảy ra do các vấn đề bệnh lý tim mạch. Vận động và duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

• Mang thiết bị an toàn khi cần thiết. Chấn thương ở đầu có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến não của bạn, gây chấn động hoặc chấn thương sọ não. Mang thiết bị an toàn trong các hoạt động làm việc và vui chơi có thể bảo vệ não của bạn khỏi những loại chấn thương này.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Hành não có kiểm soát hành vi hung hăng không?

Không, Hành não của bạn không kiểm soát hành vi hung hăng, tức giận hoặc những cảm xúc tương tự. Những cảm xúc đó phụ thuộc vào hai khu vực khác trong não của bạn, đặc biệt là hệ thống limbic. Vai trò duy nhất của hành não trong việc gây hấn là cách nó quản lý nhịp tim, nhịp thở và các quá trình tự động khác trong cơ thể.

LƯU Ý

Hành não là một phần nhỏ của não, có chức năng quan trọng đối với sự sống của chúng ta. Nó hoạt động như một trạm chuyển tiếp và giúp hướng các tín hiệu thần kinh đến và đi từ các bộ phận khác nhau của cơ thể. Nếu không có nó, bạn không thể làm những việc đơn giản như nói tên hoặc động tác phức tạp như ném hoặc bắt bóng. Hiểu về hành não có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ thể của mình, và cũng có thể giúp bạn chăm sóc sức khỏe não và hệ thần kinh tốt hơn.