MÀNG NGOÀI XƯƠNG

TỔNG QUÁT

Màng xương là gì?

Màng xương là định nghĩa y học cho màng của mạch máu và dây thần kinh bao bọc xung quanh hầu hết các xương trong cơ thể chúng ta. Đây là thứ giúp cung cấp máu cho xương và mang lại cảm giác cho xương.

Các tế bào đặc biệt trong màng xương giúp xương của bạn tăng trưởng và phát triển và sửa chữa chúng sau khi bị gãy.

CHỨC NĂNG

Màng xương có chức năng gì?

Màng xương có ba chức năng:

• Cung cấp máu cho xương của bạn.

• Giúp mang lại cảm giác cho xương.

• Thúc đẩy quá trình phát triển và sửa chữa xương.

Các mạch máu trong màng xương kết nối trở lại hệ thống tuần hoàn của bạn để cung cấp máu giàu oxy cho xương của bạn.

Các dây thần kinh trong màng xương tạo cảm giác cho xương của bạn và khu vực xung quanh chúng.

Màng xương giúp xương tăng trưởng và phát triển. Các tế bào đặc biệt được gọi là tiền tạo cốt bào tạo ra nguyên bào xương (tế bào phát triển nên xương của bạn). Trẻ sơ sinh và trẻ em trong giai đoạn xương vẫn đang phát triển sẽ có rất nhiều nguyên bào xương hoạt động trong màng xương của chúng. Khi bạn già đi và xương chúng ta ngừng phát triển sẽ có ít nguyên bào xương hơn. Tuy nhiên, khi tình trạng nào đó làm tổn thương xương của bạn - chẳng hạn như gãy xương - các tế bào tạo xương sẽ “thức dậy” và tạo ra các nguyên bào xương mới để chữa lành xương.

GIẢI PHẪU HỌC

Màng xương nằm ở đâu?

Hầu như tất cả các xương của bạn được bao phủ trong một lớp màng xương. Nó bao gồm mọi phần của xương của bạn ngoại trừ những nơi bị giới hạn trong sụn và những điểm mà dây chằng và gân bám vào.

Xương không có màng xương

Các xương duy nhất không được màng xương bao phủ là xương sesamoid - xương được gắn trong gân hoặc cơ của bạn. Xương sesamoid nằm trong các khớp khắp cơ thể, bao gồm:

• Xương bánh chè.

• Bàn tay và cổ tay của bạn.

• Đôi chân của bạn.

Bởi vì chúng không nhận được nguồn cung cấp máu trực tiếp từ màng xương, xương sesamoid thường mất nhiều thời gian để hồi phục hơn các xương khác.

Các lớp màng xương

Màng xương có hai lớp.

Lớp bên ngoài bảo vệ lớp bên trong và phần xương bên dưới. Nó được làm từ các sợi collagen dày. Hầu hết các mạch máu và dây thần kinh của màng xương nằm ở lớp ngoài.

Lớp bên trong (đôi khi được gọi là lớp cambium) chứa các tế bào tạo xương và nguyên bào xương mà chúng tạo ra khi xương của bạn đang phát triển hoặc cần sửa chữa.

Màng xương dày hơn ở trẻ em và người trẻ tuổi và mỏng dần khi bạn lớn lên và ngừng phát triển.

Periosteum. endosteum và perichondrium

Đây là 3 lớp mô bên trong và xung quanh xương của bạn.

Periosteum là lớp vỏ bên ngoài xương cung cấp máu, dây thần kinh và các tế bào giúp xương phát triển và sửa chữa.

Endosteum là một màng bao quanh trung tâm xương của bạn có chứa tủy xương.

Perichondrium rất giống với màng xương. Nó bao phủ sụn ở đầu xương của bạn. Theo cách tương tự, perichondrium cũng giúp xương phát triển và chữa lành, màng xương có các tế bào kích thích sụn mới phát triển ở những khu vực cần thiết.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn thường gặp ảnh hưởng đến màng xương là gì?

Các vấn đề phổ biến nhất ảnh hưởng đến màng xương là viêm màng xương và gãy xương.

Viêm màng túi

Viêm màng xương là thuật ngữ y tế chỉ tình trạng viêm ở vị trí màng xương của bạn. Việc lạm dụng các cơ bám vào màng xương có thể gây kích ứng nó. Tình trạng kích ứng này làm cho màng xương sưng lên, có thể gây đau và các triệu chứng khác.

Viêm ở xương cẳng chân (shin splints) là tình trạng phổ biến nhất, nhưng nó có thể gặp phải ở bất màng xương gần bất kỳ cơ nào mà bạn sử dụng chúng quá mức.

Nhiễm trùng cũng có thể gây viêm màng xương. Đến gặp bác sĩ của bạn hoặc đến phòng cấp cứu nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Đau dữ dội gần xương.

• Chảy mủ hoặc tiết dịch.

• Sốt.

Gãy xương

Gãy xương là thuật ngữ y tế thường do chấn thương nghiêm trọng như tai nạn xe hơi, té ngã hoặc các chấn thương khác. Các triệu chứng của gãy xương bao gồm:

• Đau đớn.

• Sưng tấy.

• Da ở vị trí gãy xương mềm.

• Bạn thường không thể di chuyển một phần cơ thể của mình.

• Bầm tím hoặc đổi màu da.

• Dị dạng hoặc vết sưng bất thường xuất hiện trên cơ thể bạn.

Hãy đến phòng cấp cứu ngay lập tức nếu bạn vừa trải qua một chấn thương hoặc nghĩ rằng mình bị gãy xương.

Những xét nghiệm nào được thực hiện để kiểm tra sức khỏe màng xương?

Thông thường, bạn sẽ không cần thực hiện bất kỳ xét nghiệm nào trên màng xương của mình. Hầu hết các xét nghiệm bạn cần thực hiện đều tập trung vào xương nói chung, thay vì đặc biệt vào màng xương.

Xét nghiệm phổ biến nhất được thực hiện để kiểm tra sức khỏe của một trong các xương của bạn là kiểm tra mật độ xương. Đôi khi nó được gọi là quét DEXA hoặc DXA. Kiểm tra mật độ xương đo mức độ chắc khỏe của xương bằng tia X nồng độ thấp. Đó là một cách để đo lường sự mất xương khi bạn già đi.

Nếu bạn từng bị gãy xương, bác sĩ của bạn có thể cần thực hiện các xét nghiệm hình ảnh, bao gồm:

• Chụp X-quang.

• Hình ảnh Cộng hưởng Từ (MRI).

• Chụp cắt lớp.

Bạn có thể cần sinh thiết nếu bác sĩ cho rằng bạn bị nhiễm trùng hoặc một vấn đề khác.

CHĂM SÓC

Giữ cho màng xương của mình khỏe mạnh

Tuân theo một chế độ ăn uống và kế hoạch tập thể dục tốt, đồng thời đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe thường xuyên sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe xương (và tổng thể) của mình.

Thực hiện theo các mẹo an toàn chung sau để giảm nguy cơ chấn thương:

• Luôn luôn đeo dây an toàn.

• Mang thiết bị bảo hộ phù hợp cho tất cả các hoạt động và khi chơi thể thao.

• Đảm bảo nhà ở và không gian làm việc của bạn không có sự lộn xộn có thể ảnh hưởng đến bạn hoặc những người khác.

• Luôn sử dụng các dụng cụ hoặc thiết bị thích hợp để tiếp cận các đồ vật. Không bao giờ đứng trên ghế, bàn hoặc mặt bàn.

• Sử dụng gậy hoặc khung tập đi nếu bạn đi lại khó khăn hoặc có nguy cơ té ngã.

LƯU Ý

Chúng ta thường nghĩ xương của là những mảnh rắn đơn lẻ, nhưng chúng thực sự là một mạng lưới mô sống phức tạp. Màng xương bao quanh xương của bạn giúp chúng tăng trưởng và phát triển, và nếu bạn bị chấn thương xương, nó sẽ giải phóng các tế bào đặc biệt giúp chữa lành tổn thương.

Nói chuyện với bác sĩ của bạn về việc duy trì sức khỏe xương tốt. Xương của bạn càng khỏe thì khả năng bị tổn thương khi gặp chấn thương hoặc tai nạn càng ít.