HỆ NỘI TIẾT

TỔNG QUÁT

Hệ thống nội tiết là gì?

Hệ nội tiết của bạn được tạo thành từ một số cơ quan được gọi là các tuyến. Các tuyến này, nằm trên khắp cơ thể của chúng ta, tạo ra và tiết ra (giải phóng) hormone.

Hormone là các chất hóa học điều phối các chức năng khác nhau trong cơ thể của bạn bằng cách gửi thông điệp qua máu đến các cơ quan, da, cơ và các mô khác. Những tín hiệu này cho cơ thể bạn biết phải làm gì và làm khi nào.

CHỨC NĂNG

Hệ thống nội tiết làm gì và hoạt động như thế nào?

Hệ thống nội tiết của bạn liên tục theo dõi nồng độ hormone trong máu. Các hormone gửi thông điệp của chúng bằng cách liên kết với các thụ thể nhắm mục tiêu để chúng có thể chuyển tiếp thông điệp.

Tuyến yên cảm nhận được khi nào nồng độ hormone của bạn tăng lên, từ đó thông báo cho các tuyến khác ngừng sản xuất và giải phóng hormone. Khi nồng độ hormone giảm xuống dưới một mức nhất định, tuyến yên có thể hướng dẫn các tuyến khác sản xuất và tiết ra nhiều hơn. Quá trình này, được gọi là cân bằng nội môi, hoạt động tương tự như bộ điều khiển trong ngôi nhà của bạn. Nội tiết tố ảnh hưởng đến hầu hết mọi quá trình trong cơ thể bạn, bao gồm:

• Trao đổi chất (cách bạn phá vỡ thức ăn và lấy năng lượng từ các chất dinh dưỡng).

• Tăng trưởng và phát triển.

• Cảm xúc và tâm trạng.

• Khả năng sinh sản và chức năng tình dục.

• Ngủ.

• Huyết áp.

Đôi khi các tuyến sản xuất quá nhiều hoặc không đủ một loại hormone. Sự mất cân bằng này có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn như tăng cân, cao huyết áp, thay đổi giấc ngủ, tâm trạng và hành vi. Nhiều tình trạng có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn tạo ra và giải phóng hormone. Bệnh lý, căng thẳng và một số loại thuốc có thể gây ra sự mất cân bằng hormone.

GIẢI PHẪU HỌC

Các bộ phận của hệ nội tiết 

Hệ thống nội tiết được tạo thành từ các cơ quan được gọi là các tuyến. Các tuyến sản xuất và giải phóng các hormone khác nhau nhằm các vị trí cụ thể trong cơ thể. Bạn có các tuyến trên khắp cơ thể, bao gồm cả ở cổ, não và các cơ quan sinh sản. Một số tuyến rất nhỏ, kích thước bằng hạt gạo hoặc hạt đậu. Tuyến lớn nhất là tuyến tụy, dài khoảng 6 inch.

Các tuyến sản xuất hormone chính bao gồm:

• Vùng dưới đồi (Hypothalamus): Tuyến này nằm trong não của bạn và kiểm soát hệ thống nội tiết của chúng ta. Nó sử dụng thông tin từ hệ thống thần kinh của bạn để xác định thời điểm thông báo cho các tuyến khác sản xuất hormone, bao gồm cả tuyến yên,. Vùng dưới đồi kiểm soát nhiều quá trình trong cơ thể chúng ta, bao gồm tâm trạng, cảm giác đói và khát, giấc ngủ và chức năng tình dục.

• Tuyến yên: Tuyến này chỉ có kích thước bằng hạt đậu nhưng lại chức năng vô lớn. Nó tạo ra các hormone kiểm soát hoạt động của một số tuyến khác như tuyến giáp, tuyến thượng thận, buồng trứng và tinh hoàn. Tuyến yên phụ trách nhiều chức năng khác nhau, bao gồm cả cách cơ thể chúng ta phát triển. Nó nằm ở đáy não của bạn.

• Tuyến giáp: Tuyến giáp là một tuyến hình bướm ở phía trước cổ của chúng ta. Nó chịu trách nhiệm về sự trao đổi chất của bạn (cách cơ thể chúng ta sử dụng năng lượng).

• Tuyến cận giáp: Bốn tuyến nhỏ này có kích thước không lớn hơn một hạt gạo. Chúng kiểm soát nồng độ canxi trong cơ thể của bạn. Để tim, thận, xương và hệ thần kinh hoạt động, bạn cần có lượng canxi phù hợp trong cơ thể.

• Tuyến thượng thận: Cơ thể chúng ta có hai tuyến thượng thận, một tuyến nằm trên mỗi quả thận. Chúng kiểm soát sự trao đổi chất, huyết áp, nhu cầu tình dục và phản ứng với căng thẳng.

• Tuyến tùng: Tuyến này quản lý chu kỳ giấc ngủ của chúng ta bằng cách giải phóng melatonin, một loại hormone khiến bạn cảm thấy buồn ngủ.

• Tuyến tụy: Tuyến tụy là một phần của hệ thống nội tiết và nó cũng đóng một vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa của bạn. Nó tạo ra một loại hormone gọi là insulin kiểm soát lượng đường trong máu.

• Buồng trứng: Ở phụ nữ, buồng trứng tiết ra các hormone sinh dục gọi là estrogen, progesterone và testosterone. Phụ nữ có hai buồng trứng ở bụng dưới và một ở hai bên.

• Tinh hoàn: Ở nam giới, tinh hoàn tạo ra tinh trùng và tiết ra hormone testosterone. Hormone này ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng, sức mạnh cơ bắp và ham muốn tình dục.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết?

Hàng chục tình trạng có thể gây ra các vấn đề trong hệ thống nội tiết. Những tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe trên toàn cơ thể. Một số rối loạn phổ biến nhất là:

• Bệnh tiểu đường: Tình trạng rối loạn nội tiết này ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn sử dụng năng lượng từ thực phẩm chúng ta ăn. Bệnh tiểu đường mắc phải khi tuyến tụy không tạo đủ hormone gọi là insulin hoặc insulin không hoạt động như bình thường.

• Rối loạn tuyến giáp: Một số tình trạng có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến giáp. Suy giáp xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone. Cường giáp xảy ra khi nó tạo ra quá nhiều hormone.

• Suy sinh dục (testosterone thấp): Ở nam giới, suy sinh dục có thể gây rối loạn cương dương. Nó cũng có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ và khả năng tập trung, thay đổi sức mạnh cơ bắp và giảm ham muốn tình dục. Nó xảy ra khi tinh hoàn không sản xuất đủ hormone sinh dục testosterone.

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Sự mất cân bằng nội tiết tố khiến phụ nữ mắc PCOS có kinh nguyệt không đều, mọc lông bất thường, nổi mụn và tăng cân. Nó có thể dẫn đến bệnh tiểu đường, tăng nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa và vô sinh.

• Loãng xương: Khi buồng trứng của phụ nữ không sản xuất đủ estrogen, xương trở nên giòn và yếu. Mặc dù nó phổ biến hơn ở phụ nữ, nam giới đôi khi bị loãng xương khi nồng độ testosterone xuống quá thấp. Những người có tuyến cận giáp hoạt động quá mức (cường cận giáp) cũng có thể bị yếu xương.

Các hóa chất được gọi là chất gây rối loạn nội tiết cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết. Những hóa chất này xuất hiện ở khắp mọi nơi - trong thuốc trừ sâu, nhựa, mỹ phẩm và thậm chí cả thức ăn và nước uống của chúng ta. Các chất gây rối loạn nội tiết gây ra một loạt các vấn đề trên khắp cơ thể bằng cách thay đổi cách các hormone gửi tín hiệu.

Những tình trạng này phổ biến như thế nào?

• Bệnh tiểu đường: Tình trạng này khá phổ biến. Gần 10% người dân ở Hoa Kỳ bị tiểu đường và 27% bị tiền tiểu đường.

• Rối loạn tuyến giáp: Khoảng 20 triệu người Mỹ mắc bệnh tuyến giáp. Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nam giới khoảng 5 lần.

• Suy sinh dục: Khoảng 40% nam giới trên 45 tuổi có testosterone thấp. Nồng độ hormone sinh dục này giảm tự nhiên khi nam giới già đi. Các yếu tố khác, chẳng hạn như chế độ ăn uống, cân nặng và các vấn đề sức khỏe khác cũng ảnh hưởng đến mức testosterone.

• PCOS: Tình trạng này gặp phải ở khoảng 5% đến 10% phụ nữ trưởng thành ở Hoa Kỳ. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh.

• Loãng xương: Hơn một nửa số người lớn trên 50 tuổi bị loãng xương. Nó có nhiều khả năng xảy ra ở phụ nữ hơn ở nam giới.

CHĂM SÓC

Làm thế nào tôi có thể giữ cho hệ thống nội tiết của mình khỏe mạnh?

Hệ thống nội tiết của bạn cần những thứ tương tự như phần còn lại của cơ thể cần để duy trì sức khỏe. Bạn nên tập thể dục, ăn uống điều độ và đi khám sức khỏe định kỳ.

Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường, rối loạn tuyến giáp hoặc PCOS, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn. Kiểm soát những tình trạng này có thể giúp bạn tránh được sự mất cân bằng hormone có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên gọi cho bác sĩ của mình?

Một số triệu chứng có thể chỉ ra tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như bệnh tiểu đường. Gọi bác sĩ của bạn nếu bạn có:

• Muốn đi ti nhiều.

• Khát cực độ, ngay cả khi bạn đã uống nhiều nước.

• Buồn nôn hoặc đau dạ dày không suy giảm.

• Giảm cân đột ngột hoặc tăng cân không rõ nguyên nhân.

• Suy kiệt hoặc suy nhược nghiêm trọng.

• Các vấn đề về đổ mồ hôi quá nhiều.

• Các đợt tim đập nhanh đột ngột hoặc huyết áp tăng cao

• Chậm phát triển hoặc tăng trưởng.