HÓA TRỊ

Tổng quan

Hóa trị là một phương pháp điều trị bằng thuốc, sử dụng các hóa chất có tác dụng dược lý mạnh để tiêu diệt các tế bào phát triển nhanh (tế bào ung thư) trong cơ thể bạn.

Hóa trị thường được sử dụng để điều trị ung thư, vì tế bào ung thư phát triển và nhân lên nhanh hơn nhiều so với hầu hết các tế bào trong cơ thể.

Nhiều loại thuốc hóa trị khác nhau đã có sẵn trên thị trường. Thuốc hóa trị có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp để điều trị nhiều loại ung thư khác nhau.

Mặc dù hóa trị là một phương pháp hiệu quả để điều trị nhiều loại ung thư, nhưng điều trị bằng hóa trị cũng có nguy cơ mắc phải các tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ của hóa trị liệu nhẹ và có thể giải quyết được, bên cạnh đó những tác dụng khác có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Tại sao cần thực hiện

Hóa trị được sử dụng để tiêu diệt tế bào ung thư ở bệnh nhân ung thư.

Có nhiều nguyên nhân để hóa trị có thể được sử dụng ở những người bị ung thư:

• Để chữa khỏi bệnh ung thư mà không cần các phương pháp điều trị khác. Hóa trị có thể được sử dụng làm phương pháp điều trị chính, duy nhất cho bệnh ung thư.

• Sau các phương pháp điều trị khác, để tiêu diệt các tế bào ung thư tiềm ẩn. Hóa trị có thể được sử dụng sau các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như phẫu thuật, để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào có thể còn tồn tại trong cơ thể. Các bác sĩ gọi đây là liệu pháp bổ trợ.

• Để chuẩn bị cho bạn trước khi thực hiện các phương pháp điều trị khác. Hóa trị có thể được sử dụng để giảm kích thước khối u từ đó có thể thực hiện các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như xạ trị và phẫu thuật. Các bác sĩ gọi đây là liệu pháp neoadjuvant.

• Để giảm bớt các dấu hiệu và triệu chứng. Hóa trị có thể giúp làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư bằng cách tiêu diệt một số tế bào ung thư. Các bác sĩ gọi đây là hóa trị liệu giảm nhẹ.

Hóa trị cho các bệnh khác ngoài ung thư

Một số loại thuốc hóa trị đã tỏ ra hữu ích trong việc điều trị các tình trạng khác, chẳng hạn như:

• Các bệnh về tủy xương. Các bệnh ảnh hưởng đến tủy xương và tế bào máu có thể được điều trị bằng cách cấy ghép tủy xương, còn được gọi là cấy ghép tế bào gốc. Hóa trị thường được sử dụng để chuẩn bị cho quá trình cấy ghép tủy xương.

• Rối loạn hệ thống miễn dịch. Liều thấp hơn của thuốc hóa trị có thể giúp kiểm soát hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức trong một số bệnh nhất định, chẳng hạn như lupus và viêm khớp dạng thấp.

Rủi ro

Tác dụng phụ của thuốc hóa trị có thể rất đáng kể. Mỗi loại thuốc đều có những tác dụng phụ khác nhau, và không phải loại thuốc nào cũng gây ra tác dụng phụ giống nhau. Hỏi bác sĩ về tác dụng phụ của các loại thuốc cụ thể mà bạn sẽ được sử dụng.

Các tác dụng phụ xảy ra trong quá trình điều trị hóa trị liệu

Các tác dụng phụ thường gặp của thuốc hóa trị bao gồm:

• Buồn nôn

• Nôn mửa

• Bệnh tiêu chảy

• Rụng tóc

• Ăn mất ngon

• Mệt mỏi

• Sốt

• Lở miệng

• Đau đớn

• Táo bón

• Dễ bầm tím

• Chảy máu

Nhiều tác dụng phụ có thể được ngăn ngừa hoặc điều trị. Hầu hết các tác dụng phụ giảm dần sau khi quá trình điều trị kết thúc.

Các tác dụng phụ kéo dài và xuất hiện muộn

Thuốc hóa trị cũng có thể gây ra các tác dụng phụ không rõ ràng cho đến vài tháng hoặc vài năm sau khi điều trị. Các tác dụng phụ xuất hiện muộn khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc hóa trị nhưng có thể bao gồm:

• Tổn thương mô phổi

• Vấn đề về tim

• Vô sinh

• Vấn đề về thận

• Tổn thương dây thần kinh (bệnh thần kinh ngoại biên)

• Nguy cơ xuất hiện bệnh ung thư thứ hai

Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn có nguy cơ mắc bất kỳ tác dụng phụ nào. Tìm hiểu về những dấu hiệu và triệu chứng mà bạn cần biết có thể xác định một vấn đề.

Quá trình thực hiện

Cách bạn chuẩn bị cho quá trình hóa trị phụ thuộc vào loại thuốc bạn được chỉ định và cách sử dụng. Bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn những hướng dẫn cụ thể để chuẩn bị cho trước khi thực hiện phương pháp điều trị hóa trị. Bạn có thể cần:

• Đặt một đường truyền tĩnh mạch trước khi hóa trị. Nếu bạn được sử dụng hóa trị liệu qua đường tĩnh mạch, bác sĩ có thể đặt một ống thông hoặc thiết bị khác vào vị trí này. Ống thông hoặc thiết bị khác được phẫu thuật để cấy vào tĩnh mạch lớn, thường là trong ngực của bạn. Thuốc hóa trị có thể được đưa qua thiết bị này.

• Tiến hành các xét nghiệm và thủ thuật để đảm bảo rằng cơ thể bạn đã sẵn sàng để bắt đầu hóa trị. Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng thận và gan, xét nghiệm tim để kiểm tra sức khỏe tim mạch có thể giúp xác định liệu cơ thể bạn đã sẵn sàng để bắt đầu hóa trị hay chưa. Nếu có vấn đề, bác sĩ có thể trì hoãn việc điều trị của bạn hoặc chọn một loại thuốc hóa trị với liều lượng khác an toàn hơn.

• Gặp nha sĩ của bạn. Bác sĩ có thể đề nghị nha sĩ kiểm tra răng để tìm dấu hiệu nhiễm trùng. Điều trị các bệnh nhiễm trùng hiện có có thể làm giảm nguy cơ mắc biến chứng trong quá trình điều trị với hóa trị, do một số phương pháp hóa trị có thể làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng của cơ thể bạn.

• Lên kế hoạch đối phó cho các tác dụng phụ. Hãy hỏi bác sĩ của bạn những tác dụng phụ có thể xảy ra trong và sau khi hóa trị và có thể lên kế hoạch phù hợp. Ví dụ, nếu việc điều trị bằng hóa trị của bạn sẽ gây vô sinh, bạn có thể cân nhắc các phương pháp để bảo quản tinh trùng hoặc trứng của mình để sử dụng trong tương lai. Nếu hóa trị liệu gây ra rụng tóc, hãy cân nhắc kế hoạch đội tóc giả.

• Sắp xếp để được giúp đỡ tại nhà và tại nơi làm việc. Hầu hết các phương pháp điều trị hóa trị liệu được thực hiện tại một phòng khám ngoại trú, có nghĩa là hầu hết mọi người có thể tiếp tục làm việc và thực hiện các hoạt động hàng ngày của họ trong quá trình hóa trị liệu. Bác sĩ có thể cho bạn biết một cách hóa trị sẽ ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày của bạn như thế nào, nhưng rất khó để dự đoán chính xác bạn sẽ cảm thấy như thế nào.

  Hỏi bác sĩ nếu bạn cần thời gian nghỉ ngơi hoặc cần giúp đỡ sau khi điều trị. Hãy hỏi bác sĩ để biết chi tiết về phương pháp điều trị hóa trị để bạn có thể sắp xếp công việc, cuộc sống và gia đình một cách phù hợp.

• Chuẩn bị cho lần điều trị đầu tiên của bạn. Hỏi bác sĩ hoặc y tá hóa trị của bạn làm thế nào để chuẩn bị cho liệu pháp hóa trị. Có thể hữu ích nếu bạn được nghỉ ngơi đầy đủ trước khi đến đợt điều trị hóa trị đầu tiên. Bạn có thể muốn ăn một bữa ăn nhẹ trước khi dùng thuốc hóa trị liệu có thể gây buồn nôn.

Nhờ một người bạn hoặc người thân cùng đến gặp bác sĩ vào lần điều trị đầu tiên. Hầu hết mọi người có thể tự lái xe đến và về các buổi hóa trị, nhưng lần đầu tiên bạn có thể gặp cảm giác buồn ngủ hoặc các triệu chứng khác khiến việc lái xe trở nên khó khăn.

Quá trình thực hiện

Xác định loại thuốc hóa trị mà bạn được sử dụng

Bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc hóa trị cho bạn dựa trên một số yếu tố, bao gồm:

• Loại ung thư

• Giai đoạn ung thư

• Sức khỏe tổng thể

• Các phương pháp điều trị ung thư trước đây

• Mục tiêu và sở thích của bạn

Thảo luận về các lựa chọn điều trị của bạn với bác sĩ. Cùng nhau, bạn có thể quyết định điều gì phù hợp với mình.

Đường dùng các loại thuốc hóa trị

Thuốc hóa trị có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, bao gồm:

• Truyền tĩnh mạch. Hóa trị liệu thường được thực hiện dưới dạng truyền vào tĩnh mạch. Thuốc có thể được cung cấp cho cơ thể bằng cách đưa qua một ống thông vào tĩnh mạch trên cánh tay của bạn hoặc vào một thiết bị đặt ở tĩnh mạch ở ngực của bạn.

• Thuốc hóa trị. Một số loại thuốc hóa trị có thể được dùng ở dạng viên nén hoặc viên nang.

• Tiêm. Thuốc hóa trị có thể được đưa vào cơ thể qua đường tiêm.

• Các loại kem hóa trị. Kem hoặc gel có chứa thuốc hóa trị có thể được thoa lên da để điều trị một số loại ung thư da.

• Thuốc hóa trị được sử dụng để điều trị một vùng trên cơ thể. Thuốc hóa trị có thể được tiêm trực tiếp vào một vùng của cơ thể. Ví dụ, thuốc hóa trị có thể được đưa trực tiếp vào bụng (hóa trị trong phúc mạc), khoang ngực (hóa trị intrapleural) hoặc hệ thần kinh trung ương (hóa trị intrathecal). Hóa trị cũng có thể được đưa vào cơ thể thông qua niệu đạo vào bàng quang.

• Hóa trị được đưa ra trực tiếp tới khối u. Một tấm mỏng hình đĩa chứa thuốc hóa trị có thể được đặt gần khối u trong quá trình phẫu thuật. Các tấm này sẽ có chức năng giải phóng các loại thuốc hóa trị. Thuốc hóa trị cũng có thể được tiêm vào tĩnh mạch hoặc động mạch trực tiếp đưa máu nuôi khối u.

Tần suất sử dụng thuốc hóa trị

Bác sĩ của bạn sẽ xác định tần suất sử dụng các phương pháp điều trị hóa trị dựa trên loại thuốc, đặc điểm của bệnh ung thư và mức độ phục hồi của cơ thể bạn sau mỗi lần điều trị. Lịch trình điều trị hóa trị liệu là khác nhau. Điều trị hóa trị có thể liên tục hoặc có thể xen kẽ giữa các giai đoạn và cần các giai đoạn nghỉ ngơi để bạn phục hồi.

Nơi thực hiện phương pháp điều trị hóa trị liệu

Nơi bạn sẽ được sử dụng thuốc hóa trị tùy thuộc vào tình trạng. Các phương pháp điều trị hóa trị liệu có thể được thực hiện:

• Trong một đơn vị hóa trị ngoại trú

• Trong văn phòng bác sĩ

• Trong bệnh viện

• Ở nhà, chẳng hạn như khi dùng thuốc hóa trị dạng uống

Kết quả

Bạn sẽ gặp bác sĩ ung thư thường xuyên trong quá trình điều trị hóa trị. Bác sĩ ung thư của bạn sẽ hỏi về bất kỳ tác dụng phụ nào bạn đang gặp phải, vì nhiều tác dụng phụ có thể được kiểm soát.

Tùy thuộc vào tình hình của bạn, bạn cũng có thể cần thực hiện các xét nghiệm khác để theo dõi khối u của bạn trong quá trình điều trị hóa trị. Những xét nghiệm này có thể cung cấp cho bác sĩ thông tin về cách mà bệnh ung thư của bạn đang đáp ứng với điều trị và phương pháp điều trị có thể được điều chỉnh cho phù hợp.