HỘI CHỨNG MỆT MỎI MÃN TÍNH

Nguồn: The Independent. 

Tổng quát

Hội chứng mệt mỏi mãn tính (CFS) là một rối loạn phức tạp đặc trưng bởi tình trạng mệt mỏi cực độ kéo dài ít nhất sáu tháng và không liên quan đến một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn khác của cơ thể. Tình trạng mệt mỏi trở nên tồi tệ hơn khi hoạt động thể chất hoặc trí óc, nhưng không cải thiện khi nghỉ ngơi. 

Các triệu chứng đặc trưng khác bao gồm: 

• Không hết mệt mỏi khi ngủ dậy

• Khó khăn với trí nhớ, khả năng tập 

• Chóng mặt, trầm trọng hơn khi chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng 

Tình trạng này còn được gọi là myalgic encephalomyelitis (ME). Đôi khi nó được viết tắt là ME / CFS. Thuật ngữ gần đây nhất được dùng để mô tả tình trạng này là bệnh không dung nạp khi gắng sức toàn thân (SEID). 

Nguyên nhân của hội chứng mệt mỏi mãn tính vẫn chưa được biết rõ, mặc dù có nhiều giả thuyết - từ nhiễm virus đến căng thẳng tâm lý. Một số chuyên gia tin rằng hội chứng mệt mỏi mãn tính có thể được kích hoạt bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố. 

Không có xét nghiệm nào để chẩn đoán chính xác hội chứng mệt mỏi mãn tính. Bạn có thể cần nhiều loại xét nghiệm y tế để loại trừ các vấn đề sức khỏe khác có các triệu chứng tương tự. Điều trị hội chứng mệt mỏi mãn tính tập trung vào việc cải thiện các triệu chứng.

Triệu chứng 

Các triệu chứng của hội chứng mệt mỏi mãn tính có thể khác nhau ở mỗi người và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng có thể thay đổi theo từng ngày. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm: 

• Mệt mỏi 

• Các vấn đề với trí nhớ hoặc sự tập trung 

• Viêm họng 

• Nhức đầu 

• Các hạch bạch huyết mở rộng ở cổ hoặc nách của bạn 

• Đau cơ hoặc khớp không rõ nguyên nhân 

• Chóng mặt, trầm trọng hơn khi chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng 

• Ngủ không ngon giấc 

• Cực kỳ kiệt sức sau khi tập luyện thể chất hoặc tinh thần

Khi nào đến gặp bác sĩ 

Mệt mỏi có thể là một triệu chứng của nhiều bệnh tật, chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc rối loạn tâm lý. Nói chung, hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn bị mệt mỏi dai dẳng hoặc quá mức.

Nguyên nhân 

Nguyên nhân của hội chứng mệt mỏi mãn tính vẫn chưa được biết rõ. Một số người có thể bẩm sinh đã mắc chứng rối loạn này, sau đó được kích hoạt bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố. Các yếu tố kích hoạt tiềm năng bao gồm: 

• Nhiễm virus. Vì một số người phát triển hội chứng mệt mỏi mãn tính sau khi bị nhiễm vi-rút, các nhà nghiên cứu đặt câu hỏi liệu một số vi-rút có thể kích hoạt rối loạn hay không. Các vi rút đáng ngờ bao gồm vi rút Epstein-Barr, Human herpesvirus 6 (vi rút HHV – 6). Tuy nhiên vẫn chưa tìm thấy mối liên hệ chính xác nào giữa việc nhiễm virus và hội chứng này. 

• Các vấn đề về hệ thống miễn dịch. Hệ thống miễn dịch của những người mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính dường như bị suy giảm một chút, nhưng các nhà khoa học vẫn không rõ liệu sự suy giảm này có đủ thực sự gây ra rối loạn hay không. 

• Sự mất cân bằng nội tiết tố. Những người mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính đôi khi cũng gặp phải tình trạng bất thường trong máu của các hormone được sản xuất ở vùng dưới đồi, tuyến yên hoặc tuyến thượng thận. 

• Chấn thương thể chất hoặc tình cảm. Một số người báo cáo rằng họ đã trải qua chấn thương, phẫu thuật hoặc căng thẳng tinh thần đáng kể ngay trước khi các triệu chứng của họ bắt đầu.

Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính bao gồm: 

• Tuổi. Hội chứng mệt mỏi mãn tính có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nó thường ảnh hưởng đến người ở độ tuổi trung niên. 

• Giới tính. Phụ nữ được chẩn đoán mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính thường xuyên hơn nam giới. 

Chẩn đoán 

Không có xét nghiệm nào để chẩn đoán hội chứng mệt mỏi mãn tính. Các triệu chứng có thể giống với những triệu chứng của nhiều vấn đề sức khỏe khác, bao gồm: 

Rối loạn giấc ngủ. Mệt mỏi mãn tính có thể do rối loạn giấc ngủ. Các xét nghiệm về giấc ngủ có thể được thực hiện để loại trừ những vấn đề về giấc ngủ như chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên, chứng mất ngủ.

Bệnh lý khác. Mệt mỏi là một triệu chứng phổ biến trong một số bệnh lý, chẳng hạn như thiếu máu, tiểu đường và tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp). Các xét nghiệm máu có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân trên. 

Các vấn đề về thần kinh. Mệt mỏi cũng là một triệu chứng của một loạt các vấn đề về thần kinh, chẳng hạn như trầm cảm và lo lắng. Các bác sĩ thần kinh có thể giúp xác định xem một trong những vấn đề này có gây ra tình trạng mệt mỏi mãn tính cho bạn hay không. 

Những người mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính cũng đồng thời gặp các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như: rối loạn giấc ngủ, hội chứng ruột kích thích, hội chứng đau xơ cơ, trầm cảm hoặc lo lắng. 

Trên thực tế, có rất nhiều triệu chứng trùng lặp giữa hội chứng mệt mỏi mãn tính và đau xơ cơ đến mức một số nhà nghiên cứu coi hai chứng rối loạn này là những khía cạnh khác nhau của cùng một căn bệnh.

Tiêu chuẩn chẩn đoán 

Các hướng dẫn do Viện Y học Hoa Kỳ đề xuất giúp xác định sự mệt mỏi liên quan đến hội chứng mệt mỏi mãn tính là: 

• Mệt mỏi nghiêm trọng và cản trở các hoạt động bình thường mà bạn thực hiện

• Tình trạng mệt mỏi mới khởi phát 

• Không giảm bớt đáng kể khi nghỉ ngơi 

• Tệ hơn khi gắng sức về thể chất, tinh thần hoặc cảm xúc 

Ngoài ra, một người cũng cần phải trải qua ít nhất một trong hai triệu chứng sau: 

• Khó khăn với trí nhớ, khả năng tập trung và khả năng tập trung 

• Chóng mặt trầm trọng hơn khi chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng 

Các triệu chứng này phải kéo dài ít nhất sáu tháng và xảy ra ít nhất một nửa thời gian ở cường độ trung bình, đáng kể hoặc nghiêm trọng.

Điều trị

Không có cách chữa trị cho hội chứng mệt mỏi mãn tính. Điều trị tập trung vào việc giảm triệu chứng. Các triệu chứng gây rối loạn và khó chịu nhất nên được giải quyết trước tiên.

Thuốc men 

Một số tình trạng liên quan đến hội chứng mệt mỏi mãn tính như trầm cảm, hạ huyết áp thế đứng, đau nhức có thể được cải thiện bằng thuốc kê đơn hoặc không kê đơn. 

• Trầm cảm. Nhiều người có vấn đề sức khỏe lâu dài, chẳng hạn như hội chứng mệt mỏi mãn tính, cũng có thể bị trầm cảm. Điều trị chứng trầm cảm có thể giúp bạn đối phó với các vấn đề liên quan đến hội chứng mệt mỏi mãn tính dễ dàng hơn. Liều thấp của một số loại thuốc chống trầm cảm cũng có thể giúp cải thiện giấc ngủ và giảm đau. 

• Hạ huyết áp thế đứng. Một số người mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính, đặc biệt là thanh thiếu niên, cảm thấy chóng mặt hoặc buồn nôn khi họ đứng hoặc ngồi thẳng sau khi nằm. Thuốc để điều chỉnh huyết áp hoặc nhịp tim có thể hữu ích. 

• Đau nhức. Nếu các loại thuốc không kê đơn như ibuprofen (Advil, Motrin IB, những loại khác) và naproxen sodium (Aleve) không đủ giúp ích, các loại thuốc theo toa được sử dụng để điều trị hội chứng đau xơ cơ có thể là lựa chọn cho bạn. Chúng bao gồm pregabalin (Lyrica), duloxetine (Cymbalta), amitriptyline hoặc gabapentin (Neurontin).

Biện pháp trị liệu

Nhiều người mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính có thể cải thiện tình trạng của mình bằng cách: 

• Nhận sự tư vấn từ bác sĩ. Nói chuyện với bác sĩ có thể giúp bạn biết cách ngăn ngừa và đối phó với những triệu chứng của hội chứng mệt mỏi mãn tính tốt hơn. Nó cũng có thể hữu ích để kiểm soát chứng trầm cảm. 

• Giải quyết các vấn đề về giấc ngủ. Thiếu ngủ có thể làm cho các triệu chứng khác trầm trọng hơn. Bác sĩ có thể đề nghị tránh dùng caffeine hoặc thay đổi thói quen đi ngủ của bạn. Ngưng thở khi ngủ có thể được điều trị bằng cách sử dụng một máy cung cấp không khí qua mặt nạ trong khi bạn ngủ. 

• Tập thể dục với cường độ phù hợp. Chế độ tập thể dục với cường độ cao thường dẫn đến các triệu chứng tồi tệ hơn. Do đó, chế độ tập thể dục cần bắt đầu với cường độ rất thấp và tăng dần theo thời gian.