KÊ HUYẾT ĐẰNG

Giới thiệu về dược liệu

- Tên khoa học: Caulis Spatholobi suberecti

- Họ: Fabaceae (Đậu)

- Tên gọi khác: cây máu gà, đại hoàng đằng, đại huyết đằng, cây hồng đăng, cây dây máu.

Đặc điểm thực vật

Kê huyết đằng là cây dây leo, thân gỗ, hình trụ tròn hoặc hơi dẹt, vỏ ngoài màu nâu nhạt, hơi thô ráp, bên trong có chất nhựa màu đỏ tương tự như máu. Thân và lá non có lông tơ mịn.

Lá kép, mọc so le, màu xanh, mặt dưới nhạt hơn mặt trên, gồm 5 – 7 hoặc 9 lá chét. Lá chét ở giữa có cuống ngắn, phiến lá hình trứng; lá chét 2 bên gần như không có cuống, hình thận.

Hoa đơn tính, mọc ở nách lá, xếp sát nhau, màu tím điểm vàng. Hoa đực có 6 nhị, 6 lá đài, 6 cánh tràng thoái hóa thành sợi. Hoa cái gần giống hoa đực, nhiều lá noãn và bầu thượng. Cuống hoa nhỏ, bên ngoài phủ lông mịn. 

Quả hình trứng hoặc lưỡi liềm, khi chín có màu lam đen, có lông nhung, chứa 3 – 5 hạt.

Mùa hoa vào tháng 3 – 4, mùa quả: tháng 9-10

Phân bố, sinh thái

Kê huyết đằng sinh trưởng ở một số nước như Trung Quốc hay Lào. Ở nước ta, cây mọc trong rừng hoặc ven các bờ sông suối ở các vùng núi có độ cao trên 850 m:

- Ở miền Nam: Khánh Hòa, Bình Định, Đồng Nai, Vũng Tàu, Lâm Đồng, Quảng Trị…

- Ở miền Bắc: phát triển nhiều nhất ở các tỉnh miền núi như Tuyên Quang, Hòa Bình, Lạng Sơn, Thanh Hóa…

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng

Phần thân (dây leo) cây.

Thu hái, chế biến

Có thể thu hái quanh năm nhưng tốt nhất vào tháng 8 – 10, lựa thân cây có vỏ màu vàng, mịn, chắc. Cắt bỏ hết lá cành, phân loại theo kích thước. Có 2 cách sơ chế dược liệu:

- Dùng tươi: Rửa sạch, thái thành những phiến mỏng, để tươi dùng ngay.

- Dùng khô: Trước khi phơi khô, đem dược liệu đi ngâm nước. Thân cây nhỏ ngâm trong 1 – 2 giờ, thân to ngâm trong 3 ngày liền. Sau đó rửa sạch, thái mỏng, phơi hoặc sấy.

Thành phần hóa học 

Trong Kê huyết đằng chứa: Milletol, Salidroid, Leriodendrin, Emodin, Physcion chrysophanol, Rosamulin. Dược liệu còn chứa Catechin, Acid protocatechic, Acid vanilic, Acid stearic daucosterol, β sitosterol…

Trong rễ, vỏ và hạt có chứa Glycosid, Tannin, chất nhựa. 

Tác dụng - Công dụng 

Kê huyết đằng có vị đắng, tính ấm có tác dụng:

- Bổ khí huyết, trị khí suy huyết kém, thiếu máu não, cơ thể suy nhược. 

- Làm mạnh gân cốt, chữa các chứng đau mỏi lưng gối, té ngã chấn thương.

- Điều trị phong thấp, hư lao, mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt.

- Trị di tinh, bạch đới, kinh nguyệt không đều.

Cách dùng - Liều dùng 

Dùng 10 - 30g dược liệu dưới dạng sắc uống, ngâm rượu hoặc nấu cao.

Lưu ý

- Nếu dùng lâu ngày với liều cao có thể gây táo bón, khô họng, khô miệng, nóng trong người.

- Những người huyết không hư, thiên về huyết ứ, khí trệ không được dùng.

- Phụ nữ đang mang thai không nên dùng vì kê huyết đằng có thể gây động thai.