KHƯƠNG HOÀNG

Giới thiệu về dược liệu

Tên khoa học: Curcuma longa L. 

Họ: Gừng (Zingiberaceae)

Tên gọi khác: Nghệ vàng

Đặc điểm thực vật

Nghệ là cây thân cỏ, cao 0,6 – 1m. Thân rễ có hình trụ, hơi dẹt, bên trong có màu vàng hoặc cam sẫm. 

Lá thon, nhọn ở hai đầu, hai mặt nhẵn, có bẹ ở cuống lá. Cụm hoa thường mọc từ giữa các kẽ lá, cánh hoa màu xanh lục hoặc vàng nhạt, chia thành 3 thùy, thùy trên to. Phiến cánh hoa bên trong cũng chia thành 3 thùy, 2 thùy bên đứng và phẳng, thùy dưới lõm thành máng sâu. Quả nang, có 3 ngăn, mở 3 van. Hạt có áo bên ngoài.

Khương hoàng (Củ Nghệ) là phần thân rễ của cây. Cần phân biệt với Uất kim, là dược liệu từ rễ của cây. Hai vị thuốc này hoàn toàn khác nhau về tính vị, công năng, chủ trị, cách dùng và liều lượng khuyến cáo. Hiện tại rất nhiều y thư gộp chung hai vị thuốc này gây ảnh hưởng đến công dụng và sức khỏe người dùng.

Phân bố, sinh thái

Nghệ vàng được trồng ở một số quốc gia nhiệt đới như Ấn Độ, Indonesia, Lào, Thái Lan, Campuchia, Trung Quốc,…

Ở nước ta, Nghệ được trồng ở khắp nơi trên cả nước để làm gia vị và làm thuốc.  

Người ta thường thu hoạch nghệ vàng vào mùa thu. Sau đó, cắt bỏ hết rễ để riêng và thân rễ để riêng

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng

Thân rễ

Thu hái, chế biến

Thu hái Nghệ vào mùa thu để có chất lượng dược liệu tốt nhất. Sau đó, cắt bỏ, để riêng phần rễ và thân rễ. Muốn bảo quản sử dụng dược liệu được lâu dài cần đồ hoặc hấp trong 6 – 12 giờ. Sau đó đợi dược liệu ráo nước, mang đi phơi nắng hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học 

Trong khương hoàng, có các thành phần chính như:

- Chất màu curcumin 0,3%. Đây là chất tạo nên màu của nghệ vàng, là tinh thể màu nâu đỏ, ánh tím, không tan trong nước, tan trong các dung môi như rượu, ete, clorofoc.

- Tinh dầu 1 – 5% giúp cho nghệ vàng có mùi thơm.

Ngoài ra còn có tinh bột, canxi oxalat, chất béo, nước, một số chất vô cơ.

Tác dụng - Công dụng 

- Trị kinh nguyệt không đều, bế kinh, đau tức ngực, đau sườn ngực, khó thở, đau dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng.

- Hỗ trợ điều trị các vết thương chưa liền miệng.

- Điều trị mụn trứng cá, làm trắng da.

Cách dùng - Liều dùng 

Khương hoàng có thể sử dụng dưới dạng thuốc sắc, viên hoàn, dạng bột hoặc bôi ngoài da. Có thể sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với các vị thuốc khác.

Liều lượng khuyến cáo: 3 – 10g/ngày, chia làm 2 – 3 lần uống. Dùng ngoài không kể liều lượng, phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng và bài thuốc.

Lưu ý

Cần thận trọng khi sử dụng Khương hoàng cho một số trường hợp: 

- Không nên dùng cho phụ nữ có thai, các bệnh sản hậu mà không phải do nhiệt kế ứ.

- Không nên dùng cho người bị trào ngược dạ dày thực quản, người thiếu máu, bệnh nhân tiểu đường, huyết áp và sỏi thận 

- Người sắp thực hiện phẫu thuật không dùng vì nghệ có thể chống đông máu do đó có thể gây nguy hiểm cho người bệnh.