KHƯƠNG HOẠT

Giới thiệu về dược liệu

Tên khoa học: Notopterygium incisium, 

Họ: Hoa Tán (Apiaceae).

Tên gọi khác: Tây khương hoạt, Xuyên khương hoạt, Hồ Vương Sứ Giả, Khương Thanh.

Đặc điểm thực vật

Khương hoạt là cây sống lâu năm, không phân nhánh, thân dưới hơi có màu tím. Thân rễ hình trụ, chia đốt, vỏ ngoài màu nâu, gỗ bên trong màu vàng. Mùi thơm, vị hơi đắng và cay.

Lá kép lông chim, mọc so le, phần dưới cuống lá phát triển thành bẹ ôm lấy thân, phiến lá chia thùy, mép có răng cưa, mặt trên màu tím nhạt, mặt dưới màu xanh nhạt. Hoa nhỏ, màu trắng, mọc thành từng cụm. Quả hình thoi dẹp màu nâu đen

Mùa hoa: tháng 7 - 9

Mùa quả: tháng 8 - 10. 

Phân bố, sinh thái

Cây khương hoạt sinh trưởng ở vùng núi cao 1600 - 5000 mét so với mực nước biển, ở các bìa rừng, bụi rậm, đồng cỏ, mọc hoang rất nhiều ở các tỉnh thuộc Trung Quốc như: Cam Túc, Thanh Hải, Thiểm Tây, Tứ Xuyên... 

Mặc dù di thực vào Việt Nam từ sớm nhưng cây chưa được phát triển nhiều. 

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng

Thân rễ và củ rễ của cây.

Thu hái, chế biến

Thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa thu, đào lấy rễ hoặc thân rễ, loại bỏ rễ con, làm sạch đất cát, bụi bẩn, phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học 

Các thành phần hóa học chính của rễ và thân rễ của cây khương hoạt là coumarin: notopterol và isoimperaton; tinh dầu và phenol, axit amin, axit hữu cơ, sesquiterpenes, một số hợp chất polyacetylene như Falcarindiol; glycoside, alkaloids...

Tác dụng - Công dụng 

Khương hoạt có tác dụng trị cảm mạo, phong hàn nhức đầu, sốt không ra mồ hôi, phong thấp, đau nhức mình mẩy, đau lưng, ung nhọt.

Cách dùng - Liều dùng 

Ngày dùng 4 - 10g, dạng thuốc sắc.

Lưu ý

- Không nên dùng cho người huyết hư không có phong hàn thực tà

- Dùng quá liều có thể gây chóng mặt, buồn nôn

- Khương hoạt có tác dụng tán phong mạnh hơn phòng phong, vì vậy nếu cảm mạo phong hàn kéo dài nên phối hợp thêm khương hoạt để tăng tác dụng điều trị.