LIÊN NHỤC

Giới thiệu về dược liệu

Sen (Nelumbo nucifera) là một loài thực vật thủy sinh lâu năm, cao khoảng 1-1,5 mét, có hoa và quả. Thân sen dạng thân cây, gốc thường sống ngập nước, có thể phát triển từ đáy đầm lầy, hồ, sông, suối. Lá sen có màu xanh đậm, có hình tròn và đường kính lên tới 60 cm. Hoa sen có kích thước từ 20-30 cm, có màu trắng, hồng hoặc đỏ tùy loài, và có mùi thơm nhẹ. Quả sen có hình dạng giống như bánh xe và được bao phủ bởi các núm hoa.

Sen được phân bố rộng rãi tại nhiều khu vực trên thế giới, từ châu Á đến châu Âu, châu Phi và châu Mỹ. Tuy nhiên, nơi mà sen được trồng nhiều nhất là châu Á, đặc biệt là ở Trung Quốc và Ấn Độ.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Hạt sen (Semen nelumbinis) là một loại dược liệu được sử dụng trong Y học cổ truyền và hiện đại. Hạt sen có hình dạng bầu dục, phẳng, màu nâu sẫm hoặc đen. Đường kính của hạt dao động từ 1-3cm và độ dày khoảng 0,3-0,5cm. Hạt sen được lấy từ hoa sen sau khi hoa nở rộ, hạt chín vàng đều và có thể được tách ra bằng tay.

Sau khi được tách ra, hạt sen sẽ được sấy khô. Sau đó, hạt được tách vỏ và lấy nhân bên trong. Nhân hạt sen có thể được sử dụng trực tiếp hoặc được nghiền thành bột để dùng làm thuốc.

Thành phần hóa học

Các nghiên cứu Y học hiện đại đã chỉ ra rằng hạt sen (Semen nelumbinis) chứa nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm protein, chất béo, carbohydrate, vitamin và khoáng chất. Trong đó, tinh bột là thành phần chính cùng với 14,8% protein (gồm phenylalanine 12,64%; leucine 3,23%; threonine 2,42%; methionine 0,82%; isoleucine 1,11%), 2,11% dầu béo.

Hạt sen cũng chứa các hợp chất bioactives như flavonoids, acid phenolic và alkaloids. Các nghiên cứu cũng đã xác định được rằng hạt sen có chứa các chất chống oxy hóa mạnh, có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và làm chậm quá trình lão hóa. Ngoài ra, hạt sen cũng có chứa các chất có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, giảm đau và hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Tác dụng - Công dụng

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, hạt sen có vị ngọt, tính bình độc, có tác dụng vào kinh tâm, thận, tỳ. Công dụng giải độc, mát gan, chỉ khát, tiêu thực, lợi tiểu, tiêu đờm, tán uất. Hạt sen được sử dụng để điều trị các chứng bệnh như khát nước, tiểu ít, đau lưng, đau răng, tiêu chảy, đau bụng, ho, viêm họng, u xơ tử cung, u đại tràng, u phổi.

Theo Y học hiện đại

Hạt sen (Semen nelumbinis) là một loại dược liệu được sử dụng trong Y học cổ truyền và được nghiên cứu về công dụng của nó trong Y học hiện đại. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạt sen có chất chống viêm, kháng khuẩn và kháng nấm, có tác dụng làm giảm đau và giảm sưng. Nó cũng có khả năng hỗ trợ trong việc giảm đường huyết và tăng cường chức năng gan. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng hạt sen có tác dụng kháng ung thư và chống oxy hóa. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để xác định rõ hơn các tác dụng của hạt sen trong điều trị các bệnh lý khác.

Cách dùng - Liều dùng

Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh có thành phần hạt sen (Semen nelumbinis) được sử dụng trong Y học cổ truyền:

• Hạt sen 20g, hoàng kỳ 9g, nhân sâm 10g, cam thảo 6g, đương quy 6g, bạch thược 9g, đỗ trọng 10g, cam thảo 6g, nhục đậu khấu 9g, bạch truật 6g. Dùng để điều trị bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, đau dạ dày, đầy hơi, chán ăn,...

• Hạt sen 15g, nhân sâm 6g, cam thảo 6g, đương quy 6g, hoàng kỳ 6g. Dùng để bổ khí, tăng cường sinh lực, giảm mệt mỏi, chóng mặt, suy nhược cơ thể,...

• Hạt sen 15g, vôi xanh 9g, cam thảo 6g, đại táo 12g, đại hoàng 6g, hoàng cầm 9g, đương quy 9g, táo nhân 6g. Dùng để trị các triệu chứng đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy,..

Lưu ý: Trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, cần phải được tư vấn và hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia về Y học cổ truyền.

Lưu ý

Sau đây là một số lưu ý khi sử dụng hạt Sen:

• Người bị táo bón, táo bón kinh niên không sử dụng.

• Hạt sen được xem là an toàn với mọi đối tượng, thường được dùng phổ biến cả trong chế biến các món ăn bao gồm chè hạt sen long nhãn, cháo cho trẻ em

• Mặc dù hạt sen là một loại thực phẩm và dược liệu tự nhiên, nhưng cũng có thể gây ra tác dụng phụ như tiêu chảy, táo bón hoặc kích ứng. Nếu có các triệu chứng này, nên ngừng sử dụng ngay lập tức và tham khảo ý kiến bác sĩ.