LIỆU PHÁP PROTON

Tổng quan

Liệu pháp proton là một loại xạ trị - phương pháp điều trị sử dụng năng lượng công suất cao để điều trị ung thư và một số khối u không phải ung thư. Xạ trị sử dụng tia X từ lâu đã được sử dụng để điều trị các tình trạng này. Liệu pháp proton là một loại xạ trị mới hơn sử dụng năng lượng từ các hạt mang điện tích dương (proton).

Liệu pháp proton đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong việc điều trị một số loại ung thư. Các nghiên cứu đã cho thấy rằng liệu pháp proton có thể gây ra ít tác dụng phụ hơn so với bức xạ truyền thống, vì các bác sĩ có thể kiểm soát tốt hơn vị trí các chùm proton truyền năng lượng tới. Nhưng một số nghiên cứu đã so sánh bức xạ proton và bức xạ tia X và chưa rõ liệu liệu pháp proton có hiệu quả hơn trong việc kéo dài sự sống hay không.

Liệu pháp proton không được sử dụng phổ biến rộng rãi, mặc dù các trung tâm trị liệu proton mới đang được xây dựng ở Hoa Kỳ và các quốc gia khác.

Tại sao cần thực hiện

Liệu pháp proton được sử dụng như một phương pháp điều trị ung thư và một số khối u không phải ung thư. Liệu pháp proton có thể được sử dụng làm phương pháp điều trị duy nhất cho tình trạng của bạn. Hoặc nó có thể được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như phẫu thuật và hóa trị.

Liệu pháp proton cũng có thể được sử dụng nếu ung thư vẫn còn hoặc tái phát sau khi điều trị bằng bức xạ tia X truyền thống.

Liệu pháp proton đôi khi được sử dụng để điều trị:

• U não

• Ung thư vú

• Ung thư ở trẻ em

• U ác tính ở mắt

• Ung thư thực quản

• Ung thư đầu và cổ

• Ung thư gan

• Ung thư phổi

• Lymphoma

• Ung thư tuyến tụy

• Khối u tuyến yên

• Ung thư tuyến tiền liệt

• Sarcoma

• Khối u xuất hiện ở cột sống

• Khối u ở đáy hộp sọ

Các thử nghiệm lâm sàng đang nghiên cứu việc sử dụng liệu pháp proton như một phương pháp điều trị cho một số loại ung thư khác.

Rủi ro

Liệu pháp proton có thể gây ra tác dụng phụ khi các tế bào ung thư chết đi hoặc khi năng lượng từ chùm proton làm tổn thương các mô khỏe mạnh ở gần khối u.

Bởi vì các bác sĩ có thể kiểm soát tốt hơn nơi mà liệu pháp proton giải phóng năng lượng tập trung cao nhất, nó được cho là sẽ ít tác động đến các mô khỏe mạnh hơn và có ít tác dụng phụ hơn so với liệu pháp bức xạ truyền thống. Tuy nhiên, liệu pháp proton vẫn giải phóng một phần năng lượng của nó tới các mô khỏe mạnh.

Các tác dụng phụ mà bạn gặp phải sẽ phụ thuộc vào phần nào của cơ thể bạn đang được điều trị và liều lượng của liệu pháp proton mà bạn nhận được.

Nói chung, các tác dụng phụ thường gặp của liệu pháp proton bao gồm:

• Mệt mỏi

• Rụng lông, tóc xung quanh phần cơ thể bạn đang được điều trị

• Đỏ da xung quanh phần cơ thể bạn đang được điều trị

• Đau nhức xung quanh bộ phận của cơ thể bạn đang được điều trị

Bạn cần chuẩn bị những gì?

Trước khi bạn trải qua liệu pháp proton, các nhân viên y tế sẽ hướng dẫn bạn quy trình lập kế hoạch để đảm bảo rằng chùm tia proton đến chính xác vị trí cần thiết trong cơ thể bạn.

Lên kế hoạch thường bao gồm:

• Xác định tư thế tốt nhất trong quá trình điều trị. Trong quá trình mô phỏng bức xạ, nhóm xạ trị của bạn sẽ tìm một tư thế thoải mái cho bạn trong quá trình điều trị. Điều quan trọng là bạn phải nằm yên trong thời gian điều trị, vì vậy việc tìm một tư thế thoải mái là rất quan trọng.

Để làm điều này, bạn sẽ nằm trên một chiếc bàn sẽ được sử dụng trong quá trình điều trị. Đệm và giá đỡ được sử dụng để giữ bạn vào đúng tư thế và giúp bạn giữ yên. Nhóm xạ trị của bạn sẽ đánh dấu vùng cơ thể của bạn được nhận bức xạ. Bạn có thể được đánh dấu một điểm tạm thời hoặc có hình xăm vĩnh viễn.

• Lập kế hoạch về vị trí chiếu tia proton bằng xét nghiệm hình ảnh. Bạn có thể tiến hành chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) để xác định vùng cơ thể cần điều trị và cách tốt nhất để tiếp cận vị trí đó với chùm proton.

Cân nhắc chi phí

Không phải tất cả bảo hiểm đều chi trả cho liệu pháp proton. Khi xem xét các lựa chọn điều trị của bạn, hãy làm việc với nhà cung cấp bảo hiểm sức khỏe của bạn để hiểu các chi phí được bảo hiểm chi trả và chi phí nào bạn sẽ phải trả.

Quá trình thực hiện

Trong quá trình điều trị proton

Bạn thường cần thực hiện liệu pháp proton 5 ngày một tuần trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn có thể chỉ cần một hoặc một vài lần điều trị mỗi tuần, tùy thuộc vào tình trạng của bạn. Việc điều trị bằng liệu pháp proton thực tế có thể chỉ mất vài phút nhưng bạn cần dành từ 30 - 45 phút để chuẩn bị trước mỗi buổi điều trị.

Bạn cũng có thể cần chụp CT hàng tuần để xem liệu liều lượng xạ trị có cần được tính toán lại dựa trên những thay đổi về trọng lượng, kích thước và hình dạng khối u hay không.

Để chuẩn bị trước khi thực hiện, bạn sẽ được nằm trên bàn. Đệm và giá đỡ sẽ được sử dụng để giữ yên cơ thể của bạn. Sau đó, bạn sẽ được thực hiện xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như chụp X-quang hoặc CT, để đảm bảo rằng cơ thể của bạn ở cùng một vị trí chính xác trước mỗi lần điều trị.

Sau đó, nhóm xạ trị của bạn sẽ rời khỏi phòng và đi đến một khu vực khác có thể theo dõi bạn. Họ vẫn có thể nhìn thấy và nghe thấy bạn.

Liệu pháp proton được thực hiện bằng một thiết bị gọi là gantry có thể dẫn hướng chùm tia proton vào các điểm chính xác trên cơ thể bạn. Bạn sẽ nghe thấy tiếng thiết bị khi nó được bật và bắt đầu chiếu chùm tia proton. Tuy nhiên, bạn sẽ không thể cảm nhận được bức xạ trong quá trình điều trị của mình.

Sau liệu pháp proton

Sau khi quá trình điều trị của bạn hoàn tất, bạn có thể đi về ngày của mình. Bạn sẽ không phát ra bức xạ.

Các tác dụng phụ của liệu pháp proton thường tiến triển theo thời gian. Bạn có thể gặp một số tác dụng phụ ban đầu. Nhưng sau một vài lần điều trị, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, có thể khiến các hoạt động thông thường của bạn tốn nhiều năng lượng hơn hoặc bạn có ít năng lượng cho các công việc hàng ngày. Bạn cũng có thể nhận thấy vùng da ửng đỏ giống như cháy nắng ở vị trí chiếu tia proton.

Kết quả

Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm hình ảnh định kỳ trong và sau khi điều trị bằng proton để xác định xem liệu bệnh ung thư của bạn có đáp ứng với phương pháp điều trị hay không.