MAO MẠCH BẠCH HUYẾT

TỔNG QUÁT

Mao mạch bạch huyết là gì?

Mao mạch bạch huyết là những mạch nhỏ tồn tại khắp cơ thể bạn. Mao mạch là một ống nhỏ có đường kính bên trong mỏng như sợi tóc.

Mao mạch bạch huyết tương tự như mao mạch máu, nhưng chúng có đường kính lớn hơn và có các đầu khép kín. Không giống như mao mạch máu, chất lỏng có thể chảy vào mao mạch bạch huyết nhưng không thể chảy ra ngoài qua thành tế bào. Nó chỉ có thể lưu thông về phía trước.

Các mao mạch bạch huyết thuộc hệ thống bạch huyết của bạn. Hệ thống bạch huyết của bạn bao gồm các mạch, mô và cơ quan để thu thập chất lỏng từ gần như mọi cơ quan trong cơ thể bạn.

CHỨC NĂNG

Các mao mạch bạch huyết làm gì?

Các mao mạch bạch huyết giúp giữ cân bằng chất lỏng tổng thể trong cơ thể của bạn. Trong toàn bộ cơ thể của bạn, chất lỏng ở mô kẽ (chất lỏng có trong không gian xung quanh tế bào) rò rỉ từ các mao mạch máu vào các mô. Các mao mạch bạch huyết thu nhận chất lỏng này và giúp đưa nó trở lại hệ thống tuần hoàn của bạn.

Bạch huyết là gì?

Bạch huyết, còn được gọi là dịch bạch huyết, là chất lỏng ở mô kẽ chảy ra từ các tế bào và mô của cơ thể bạn. Dịch bạch huyết lỏng và không màu.

Bạch huyết bao gồm các chất như:

• Các tế bào ung thư.

• Các tế bào bị hư hỏng.

• Chất béo.

• Những kẻ xâm lược bên ngoài, bao gồm vi khuẩn và vi rút.

• Chất khoáng.

• Các chất dinh dưỡng.

• Protein.

• Tế bào bạch cầu (tế bào lympho) chống lại nhiễm trùng.

Các mao mạch bạch huyết hoạt động như thế nào?

Mao mạch bạch huyết có các bức tường chỉ hoạt động theo một chiều để cho chất lỏng vào. Khi các mao mạch bạch huyết thu thập chất lỏng từ các mô, áp lực trong các mao mạch bạch huyết sẽ tăng lên. Áp lực ngày càng tăng này sẽ vận chuyển chất lỏng bạch huyết về phía tim.

Ở khắp mọi nơi trong cơ thể, các mao mạch bạch huyết của bạn thu thập bạch huyết và vận chuyển nó vào các mạch bạch huyết lớn hơn. Trên đường đi, bạch huyết đi qua các hạch bạch huyết để lọc và làm sạch bạch huyết. Cuối cùng, cơ thể bạn loại bỏ chất thải và đưa bạch huyết đã lọc trở lại dòng máu để bắt đầu lại chu kỳ.

Dưới đây là cách hoạt động của chu kỳ:

• Các mao mạch bạch huyết dẫn bạch huyết vào các ống lớn hơn gọi là mạch bạch huyết.

• Các mạch bạch huyết kết hợp với nhau trong các ống lớn. Các van giúp giữ cho chất lỏng di chuyển theo một chiều.

• Các ống này đổ bạch huyết vào ống bạch huyết bên phải hoặc bên trái (ống lồng ngực). Ống bạch huyết bên phải, gần cổ của bạn, thu thập bạch huyết từ bên phải của cánh tay, ngực và cổ của bạn. Ống lồng ngực bắt đầu gần cuối cột sống, thu thập bạch huyết từ bụng, ngực dưới và xương chậu của bạn.

• Các ống dẫn bạch huyết làm dẫn bạch huyết vào các tĩnh mạch dưới da của bạn. Những tĩnh mạch này, nằm bên dưới xương đòn, tham gia để tạo thành tĩnh mạch chủ trên. Tĩnh mạch chủ trả lại chất lỏng bạch huyết sạch cho dòng máu của bạn.

Đưa bạch huyết trở lại dòng máu của bạn giúp:

• Duy trì huyết áp và thể tích bình thường.

• Ngăn chất lỏng tích tụ xung quanh các mô (phù nề).

GIẢI PHẪU HỌC

Cấu trúc của mao mạch bạch huyết là gì?

Các mao mạch bạch huyết có thành mỏng, chỉ dày bằng một tế bào đơn lẻ. Các tế bào chồng chất lên nhau để dịch kẽ dễ dàng đi vào mao mạch.

Các mao mạch bạch huyết được đóng lại ở một đầu. Chúng chứa một van nhỏ cho phép chất lỏng kẽ chảy vào nhưng thể đi ra khỏi chúng.

Các mao mạch bạch huyết bao gồm:

• Tế bào nội mô, lót các thành mao mạch.

• Màng đáy, hỗ trợ các tế bào nội mô.

• Các van nhỏ, cho phép bạch huyết chảy vào các mao mạch nhưng không đi ra được.

• Các sợi neo, chứa các sợi đàn hồi và gắn các tế bào nội mô với các tế bào nguyên bào sợi trong mô liên kết.

Các mao mạch bạch huyết nằm ở đâu?

Các mao mạch bạch huyết được tìm thấy giữa các tế bào (trong khoảng kẽ). Các mao mạch này nằm trong các mô của mọi cơ quan trong cơ thể bạn, ngoại trừ:

• Mô vô mạch, nghĩa là mô cơ thể không có mạch máu. Các mô vô mạch bao gồm sụn, giác mạc và thủy tinh thể của mắt và lớp biểu mô (ngoài cùng) của da.

• Hệ thống thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống của bạn.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng nào ảnh hưởng đến mao mạch bạch huyết?

Các tình trạng ảnh hưởng đến các mao mạch bạch huyết bao gồm:

• Ung thư hạch Hodgkin và ung thư hạch không Hodgkin ở người lớn: Hai loại ung thư này phát triển trong hệ thống bạch huyết. Chúng bắt đầu trong các tế bào bạch cầu được gọi là tế bào lympho.

• Phù nề: Chất lỏng ở kẽ tích tụ trong các mô nhanh hơn khả năng cơ thể bạn có thể loại bỏ, gây sưng tấy.

• Bệnh chân voi (bệnh giun chỉ bạch huyết): Sự tắc nghẽn hệ thống bạch huyết của bạn dẫn đến việc tích tụ dịch bạch huyết. Sự tắc nghẽn này dẫn đến sưng tấy các bộ phận cơ thể khác nhau, thường là ở tay, chân hoặc bộ phận sinh dục của bạn. Vết muỗi đốt có thể mang theo ký sinh trùng gây bệnh phù chân voi.

• Viêm hạch bạch huyết: Vết thương hoặc vết cắt bị nhiễm trùng do vi rút hoặc vi khuẩn dẫn đến viêm mạch bạch huyết.

• Phù bạch huyết: Là tình trạng lượng bạch huyết dư thừa tích tụ trong các mô mềm của cơ thể bạn, thường là cánh tay hoặc chân và gây ra sưng tấy. Phù bạch huyết có thể do di truyền, do bệnh gây ra hoặc tổn thương các hạch bạch huyết, thường do điều trị ung thư, phẫu thuật hoặc nhiễm trùng tái phát ở các chi, chẳng hạn như viêm mô tế bào.

CHĂM SOC

Làm cách nào để chăm sóc các mao mạch bạch huyết của mình?

Bạn có thể chăm sóc các mao mạch của mình bằng cách:

• Uống nước và giữ cơ thể đủ nước để bạch huyết có thể di chuyển dễ dàng trong cơ thể.

• Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại (như trong các sản phẩm tẩy rửa hoặc thuốc trừ sâu). Sự tích tụ của các chất hóa học có thể khiến cơ thể bạn khó lọc chất thải hơn.

• Có một lối sống năng động.

• Duy trì cân nặng hợp lý.

• Đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn nghi ngờ vết thương đã bị nhiễm trùng.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Khi nào tôi nên gọi bác sĩ về bệnh mao mạch bạch huyết của mình?

Điều quan trọng là phải luôn luôn chủ động phòng ngừa, bao gồm cả khám sức khỏe hàng năm. Bằng cách đó, bác sĩ của bạn có thể phát hiện ra các vấn đề khi chúng còn ở giai đoạn đầu.

Liên hệ với bác sĩ của bạn nếu gặp các triệu chứng bao gồm:

• Vết cắt hoặc vết thương không nhanh lành.

• Mệt mỏi cực độ kéo dài hơn một vài tuần.

• Sưng tấy không rõ nguyên nhân, kéo dài hơn vài tuần hoặc ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày của bạn.

LƯU Ý

Mao mạch bạch huyết là những mạch nhỏ được tìm thấy trong các mô của hầu hết cơ quan trong cơ thể bạn. Chúng vận chuyển và lọc chất lỏng bạch huyết từ các tế bào và mô của cơ thể bạn. Các mao mạch bạch huyết giúp duy trì huyết áp và thể tích phù hợp, đồng thời ngăn ngừa sự tích tụ chất lỏng. Mặc dù một số tình trạng có thể ảnh hưởng đến các mao mạch bạch huyết, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách có một lối sống lành mạnh và đi khám bác sĩ thường xuyên. Phù bạch huyết là một tình trạng mãn tính thường cần các phương pháp điều trị không phẫu thuật.