MIỄN DỊCH VẮC-XIN: CÁCH VẮC-XIN NGĂN NGỪA CÁC BỆNH TRUYỀN NHIỄM

Những điểm chính

• Vắc xin có tác dụng giúp bảo vệ bạn và gia đình của mình khỏi các bệnh truyền nhiễm.

• Vắc-xin giúp hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận ra vi-rút và vi khuẩn và tiêu diệt chúng nhanh chóng.

• Vắc xin có thể gây ra tác dụng phụ cho bạn, nhưng những tác dụng phụ này sẽ biến mất nhanh chóng. Các bệnh truyền nhiễm có thể khiến chúng ta bị ốm nặng hoặc thậm chí gây ra tử vong.

• Những người ở các nhóm tuổi khác nhau có nhu cầu chủng ngừa khác nhau.

Về vắc xin

Vắc xin là loại thuốc giúp bảo vệ bạn và gia đình của mình khỏi các bệnh truyền nhiễm.

Chúng ta cần tiêm phòng vắc-xin vì một số bệnh truyền nhiễm có thể khiến con người bị bệnh nặng. Các bệnh lý này thậm chí có thể gây tử vong.

Vắc xin cũng ngăn chặn các bệnh truyền nhiễm lây lan trong cộng đồng.

Hệ thống miễn dịch hoạt động như thế nào

Hệ thống miễn dịch là hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể chúng ta. Khi bạn tiếp xúc với vi-rút hoặc vi khuẩn, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ tạo ra các kháng thể để chống lại vi-rút hoặc vi khuẩn.

Lần đầu tiên bạn tiếp xúc với vi-rút hoặc vi khuẩn, hệ thống miễn dịch có thể chậm chạp trong quá trình tạo kháng thể. Đó là bởi vì nó không nhận ra virus hoặc vi khuẩn. Trong quá trình hệ thống miễn dịch của chúng ta đang tạo ra các kháng thể mới, vi rút hoặc vi khuẩn sẽ nhân lên và lây lan khắp cơ thể. Đây là nguyên nhân gây ra các triệu chứng bệnh – ví dụ như sốt, ho hoặc phát ban.

Khi hệ thống miễn dịch của cơ thể đã tạo ra kháng thể, nó sẽ bắt đầu tiêu diệt vi rút hoặc vi khuẩn. Và bạn sẽ bắt đầu khỏi các triệu chứng bệnh.

Nếu bạn lại tiếp xúc với cùng một loại vi-rút hoặc vi khuẩn, hệ thống miễn dịch của bạn có thể phản ứng nhanh chóng vì nó ghi nhớ cách tạo ra các kháng thể phù hợp. Và điều này có nghĩa là bạn chỉ có các triệu chứng bệnh nhẹ hoặc thậm chí không có triệu chứng nào cả.

Cách vắc-xin cung cấp cho cơ thể khả năng miễn dịch

Vắc-xin tăng cường khả năng chống lại vi-rút hoặc vi khuẩn của hệ thống miễn dịch của cơ thể, nhưng bạn không cần phải nhiễm vi-rút hoặc vi khuẩn trước.

Vắc xin được tạo ra từ vi rút hoặc vi khuẩn đã chết hoặc suy yếu, hoặc bộ mã di truyền của vi rút hoặc vi khuẩn. Điều này cho phép vắc-xin 'đánh lừa' hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể. Nhưng vì bạn chưa thực sự bị nhiễm vi-rút hoặc vi khuẩn nên bạn sẽ không có bất kỳ triệu chứng bệnh nào.

Nhưng nếu bạn tiếp xúc với vi-rút hoặc vi khuẩn thực sự, các kháng thể của cơ thể sẽ sẵn sàng chống lại vi-rút hoặc vi khuẩn ngay lập tức.

Bạn cần một lượng kháng thể nhất định để bảo vệ cơ thể khỏi virus và vi khuẩn. Vì vậy, bạn có thể cần tiêm nhiều liều vắc-xin theo thời gian để giữ cho các kháng thể ở mức giúp cơ thể liên tục được bảo vệ khỏi bệnh tật.

Vắc xin cũng góp phần tạo nên khả năng miễn dịch cộng đồng. Miễn dịch cộng đồng là khi có đủ số người trong cộng đồng được bảo vệ khỏi một căn bệnh, sự lây lan của bệnh sẽ chậm đi hoặc dừng lại. Khả năng miễn dịch cộng đồng giúp bảo vệ trẻ sơ sinh còn quá nhỏ để được chủng ngừa và những người dễ mắc bệnh hơn, bao gồm cả những người mắc các bệnh nghiêm trọng khác và người già.

Tiêm phòng và nhiễm trùng

Tiêm phòng tốt hơn nhiều so với mắc bệnh truyền nhiễm.

Vắc xin, giống như tất cả các loại thuốc, có thể gây ra tác dụng phụ cho cơ thể. Nhưng chúng thường nhẹ và biến mất nhanh chóng. Ví dụ, bạn có thể bị sốt, đau và tấy đỏ nơi tiêm vắc-xin. Tác dụng phụ nghiêm trọng của vắc-xin là cực kỳ hiếm.

Vắc xin không thể gây bệnh truyền nhiễm cho bạn.

Nhưng bạn có thể mắc các bệnh truyền nhiễm nếu không tiêm phòng. Và các bệnh truyền nhiễm có thể khiến bạn ốm nặng, gây tàn tật vĩnh viễn hoặc thậm chí giết chết bạn.

Không phải tất cả các loại vắc-xin đều có tác dụng hoàn toàn. Ví dụ, vắc-xin thủy đậu có hiệu quả khoảng 90%. Điều này có nghĩa là một số người đã được tiêm vắc-xin vẫn có thể mắc các triệu chứng bệnh nếu họ tiếp xúc với vi-rút thủy đậu. Nhưng nếu điều này xảy ra, mọi người sẽ có các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn và thường hồi phục nhanh hơn.

Nhu cầu vắc-xin của trẻ em và trẻ sơ sinh: 

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được tiêm nhiều loại vắc-xin thông qua chương trình Chủng ngừa Quốc gia. Thời điểm tốt nhất để tiêm vắc-xin là trước khi tiếp xúc với một bệnh truyền nhiễm, vì vậy đó là lý do tại sao trẻ em được tiêm rất nhiều vắc-xin trong thời thơ ấu.

Việc cho trẻ tiêm vắc-xin trong ngay khi còn nhỏ cũng rất quan trọng vì trẻ có hệ thống miễn dịch mạnh. Điều này có nghĩa là chúng có phản ứng miễn dịch mạnh mẽ với vắc-xin, giúp trẻ có nhiều khả năng được bảo vệ chống lại các bệnh truyền nhiễm hơn.

Để được bảo vệ tốt nhất khỏi bệnh tật, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần được tiêm vắc-xin vào những thời điểm cụ thể trong thời thơ ấu. Trẻ cũng có thể cần tiêm nhiều liều vắc-xin.

Nhưng có một số bệnh không gây rủi ro cho trẻ em, vì vậy trẻ em thường không được tiêm vắc-xin phòng bệnh này. Bệnh giời leo là một ví dụ. Thuốc chủng ngừa bệnh zona chỉ được khuyến cáo cho người lớn tuổi.

Nhu cầu vắc-xin của phụ nữ mang thai: 

Phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên tiêm vắc xin cúm và ho gà. Những vắc-xin này có thể bảo vệ khỏi những bệnh này và vắc-xin cũng bảo vệ con của họ. Ví dụ, khi một phụ nữ mang thai tiêm vắc-xin ho gà, em bé của cô ấy sẽ có kháng thể. Những kháng thể này bảo vệ em bé khỏi bệnh ho gà cho đến khi em đủ lớn để được chủng ngừa.

Một số bệnh truyền nhiễm, như sởi và thủy đậu, có thể gây hại cho thai nhi. Nhưng không an toàn cho phụ nữ mang thai khi tiêm vắc-xin cho những bệnh này. Đây là lý do tại sao việc tiêm chủng vắc-xin trước khi mang thai là rất quan trọng.

Người lớn và trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu: cần tiêm vắc-xin

Một số người có hệ thống miễn dịch yếu, bao gồm những người mắc các bệnh như ung thư hoặc những người đang dùng thuốc như hóa trị hoặc corticosteroid. Cơ thể của họ không thể chống lại bệnh truyền nhiễm giống như những người khỏe mạnh.

Điều rất quan trọng đối với những người này là được bảo vệ khỏi bệnh tật, nhưng việc tiêm phòng có thể phức tạp đối với họ. Họ có thể cần tiêm thêm vắc-xin hoặc liều lượng bổ sung để đảm bảo rằng vắc-xin hoạt động hiệu quả như bình thường. Ngoài ra còn có một số loại vắc-xin mà những người có hệ thống miễn dịch yếu không nên tiêm, chẳng hạn như vắc-xin sởi, quai bị và rubella.

Người lớn và trẻ em bị dị ứng: cân nhắc vắc-xin

Người lớn và trẻ em bị dị ứng với những thứ như sữa hoặc các loại hạt thường có thể tiêm vắc-xin.

Dị ứng với vắc-xin là rất hiếm. Những dị ứng này phải được chẩn đoán bởi bác sĩ chuyên khoa.

Những người có nguy cơ bị phản ứng phản vệ với vắc-xin hoặc một thành phần trong vắc-xin không nên tiêm vắc-xin.

Nhu cầu vắc-xin của người lớn tuổi: 

Người lớn tuổi có hệ thống miễn dịch yếu hơn so với những người trẻ tuổi. Phản ứng miễn dịch của họ đối với nhiễm trùng và việc tiêm vắc-xin yếu hơn so với trẻ em và thanh niên. Điều này có nghĩa là vắc-xin có thể không hoạt động tốt ở người lớn tuổi.

Người lớn tuổi có thể cần thêm vắc-xin tăng cường hoặc tiêm các loại vắc-xin cụ thể để đảm bảo rằng phản ứng miễn dịch của cơ thể đủ mạnh để bảo vệ họ khỏi các bệnh truyền nhiễm.

Nếu một người không thể tiêm phòng, điều quan trọng là những người xung quanh người đó phải được tiêm phòng. Việc này có thể cung cấp sự bảo vệ cho họ khỏi bệnh tật bằng cách giảm tiếp xúc với nguồn lây nhiễm.

Tư vấn về vắc xin

Tốt nhất là nên nói chuyện với bác sĩ đa khoa, y tá chăm sóc sức khỏe hoặc bác sĩ nhi khoa về vắc-xin. Những người này là những chuyên gia y tế hiểu rõ bạn và gia đình nhất. Họ sẽ lắng nghe bạn, dành thời gian để trả lời các câu hỏi có thể có và cung cấp cho bạn thông tin cập nhật nhất về vắc-xin.