NƯỚC BỌT

Nước bọt là gì?

Nước bọt là một chất lỏng trong suốt được tạo ra bởi một số tuyến trong vùng miệng.

Nước bọt là một phần quan trọng của cơ thể khỏe mạnh, cấu tạo chủ yếu từ nước và các chất quan trọng mà cơ thể cần để tiêu hóa thức ăn và giữ cho răng chắc khỏe.

Chức năng của nước bọt bao gồm:

• Giữ cho miệng ẩm và thoải mái

• Giúp nhai, nếm và nuốt

• Chống vi trùng trong miệng và ngăn ngừa hôi miệng

• Có protein và khoáng chất bảo vệ men răng, ngăn ngừa sâu răng và bệnh nướu răng

Các tuyến tạo ra nước bọt nằm bên trong mỗi má, ở đáy miệng bao gồm sáu tuyến nước bọt chính và hàng trăm tuyến phụ. 

Nước bọt di chuyển qua các ống được gọi là ống dẫn nước bọt. Thông thường, cơ thể tiết ra từ 2 đến 4 lít nước bọt mỗi ngày và tiết nhiều nước bọt nhất vào cuối buổi chiều.

Tuyến nước bọt chính được đặt ở các vị trí như: dưới lưới, dưới hàm và mang tai

Các vấn đề tình trạng liên quan đến nước bọt

Quá ít nước bọt

Một số bệnh và thuốc có thể ảnh hưởng đến lượng nước bọt tiết ra và nếu không tiết đủ nước bọt, miệng có thể bị khô. Tình trạng này được gọi là khô miệng (xerostomia).

Khô miệng khiến nướu, lưỡi và các mô khác trong miệng sưng tấy, khó chịu. Vi trùng phát triển mạnh trong môi trường này dẫn đến hôi miệng.

Khô miệng cũng làm cho bạn dễ bị sâu răng nhanh chóng và các bệnh về nướu.

Nếu bị khô miệng, bạn có thể nhận thấy không nếm được những thứ như trước đây.

Khô miệng thường gặp ở người lớn tuổi, ở người mắc các bệnh ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể (rối loạn toàn thân), dinh dưỡng kém và sử dụng một số loại thuốc gây ra tác dụng phụ.

Quá ít nước bọt và khô miệng có thể do:

• Một số bệnh như HIV / AIDS, hội chứng Sjogren, tiểu đường và Parkinson

• Sự tắc nghẽn trong một hoặc nhiều tuyến tiết nước bọt

• Hóa trị và xạ trị

• Mất nước

• Căng thẳng

• Vấn đề cấu trúc với ống dẫn nước bọt

• Hút thuốc lá

Hàng trăm loại thuốc thường được sử dụng được biết là ảnh hưởng đến khả năng tiết nước bọt và gây khô miệng, chẳng hạn như:

• Thuốc kháng histamine

• Thuốc trị lo âu

• Thuốc ức chế sự thèm ăn

• Một số loại thuốc huyết áp

• Thuốc lợi tiểu

• Thuốc chống trầm cảm

• Một số loại thuốc giảm đau

Tôi có thể làm gì nếu tôi có quá ít nước bọt?

Hãy thử các mẹo sau để giúp giữ cho tuyến nước bọt khỏe mạnh và miệng luôn ẩm ướt, dễ chịu:

• Uống nhiều nước

• Nhai kẹo cao su không đường

• Ngậm kẹo không đường

Nếu tình trạng khô miệng vẫn tiếp diễn, bác sĩ hoặc nha sĩ có thể khuyên bạn nên súc miệng bằng nước bọt nhân tạo. Nước bọt nhân tạo là chất lỏng hoặc thuốc xịt được bán không cần đơn và có thể sử dụng thường xuyên khi cần thiết.

Nước bọt nhân tạo giúp giữ cho miệng của bạn ẩm ướt và dễ chịu. Nhưng nó không chứa protein, khoáng chất và các chất khác có trong nước bọt phục vụ cho quá trình tiêu hóa.

Quá nhiều nước bọt

Quá nhiều nước bọt thường không phải là điều đáng lo ngại. Việc tiết nước bọt nhiều hơn hoặc ít hơn là điều bình thường tùy thuộc vào việc ăn uống. Cơ thể thường xử lý lượng nước bọt dư thừa bằng cách nuốt nhiều hơn.

Bạn có thể tiết quá nhiều nước bọt nếu:

• Một hoặc nhiều tuyến nước bọt hoạt động quá mức

• Gặp vấn đề khi nuốt

Các tuyến nước bọt hoạt động quá mức là điều bình thường khi bạn ăn thức ăn quá cay. Vị giác trên lưỡi đóng một vai trò quan trọng trong việc bạn tiết ra nước bọt. Ngậm một thứ gì đó cay hoặc rất chua trong miệng và vị giác của bạn phản ứng bằng cách yêu cầu cơ thể tiết nhiều nước bọt hơn. 

Ngoài ra, thực phẩm có tính axit có xu hướng tiết nhiều nước bọt hơn thực phẩm ngọt. Nếu lượng nước bọt dư thừa làm phiền bạn, hãy thử thay đổi chế độ ăn uống.

Nếu tình trạng tiết nhiều nước bọt kéo dài, cần thăm khám bác sĩ. Nó có thể là tác dụng phụ của thuốc hoặc kết quả của tình trạng sức khỏe hoặc bệnh tật.

Nếu bạn gặp khó khăn khi nuốt, bạn có thể cảm thấy có nhiều nước bọt trong miệng và có thể chảy nước dãi. Chảy nước dãi mãn tính thường thấy ở những người kiểm soát cơ kém ở mặt và miệng.

Các bệnh và tình trạng sức khỏe có thể gây ra tiết quá nhiều nước bọt bao gồm:

• Bệnh xơ cứng teo cơ bên (ALS), còn được gọi là bệnh Lou Gehrig

• Bell's palsy

• Bại não

• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

• Lưỡi mở rộng (macroglossia)

• Khuyết tật trí tuệ

• bệnh Parkinson

• Nhiễm độc

• Mang thai (thường thấy ở những người buồn nôn và nôn mửa)

• Bệnh dại

• Đột quỵ

Ngoài ra, một số loại thuốc có thể gây ra tiết quá nhiều nước bọt bao gồm:

• Thuốc co giật như Klonopin (clonazepam)

• Thuốc chữa bệnh tâm thần phân liệt

• Salagen (pilocarpine), được sử dụng để điều trị khô miệng ở những người xạ trị

Tôi có thể làm gì nếu tôi có quá nhiều nước bọt?

Điều trị tiết nhiều nước bọt phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra vấn đề. Nó có thể bao gồm:

• Sử dụng thuốc

• Phẫu thuật

Trước tiên, bác sĩ có thể sẽ đề nghị một loại thuốc kê đơn để giúp giảm lượng nước bọt tiết ra như glycopyrrolate và scopolamine. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm các vấn đề về tiểu tiện, tim đập nhanh, chóng mặt , mờ mắt và buồn ngủ.

Nếu bạn bị chảy nước dãi nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị tiêm Botox vào một hoặc nhiều tuyến nước bọt. Phương pháp điều trị này được coi là an toàn, nhưng kết quả chỉ kéo dài trong vài tháng và cần thực hiện lại trong tương lai.

Ngoài ra, phẫu thuật cắt bỏ tuyến nước bọt hoặc thông lại ống dẫn nước bọt có thể được thực hiện trong những trường hợp nặng. Loại phẫu thuật này thường giúp chữa khỏi vĩnh viễn tình trạng tiết nước bọt quá nhiều.