OẢI HƯƠNG (LAVENDER)

Giới thiệu về dược liệu Oải hương

- Ngày nay khi nhắc đến những loài hoa mau màu tím, hầu như ai ai cũng có thể nghĩ ngay đến hoa Oải hương hay còn được gọi với cái tên khác là Lavender. Đây là một loại hoa rất đẹp và ẩn chứa nhiều ý nghĩa tượng trưng sâu sắc như tình yêu thủy chung hoặc sự trong sáng thuần khiết,.... Tuy nhiên, không chỉ mang đến hương thơm quyến rũ cùng vẻ đẹp thơ mộng mà ít ai biết rằng loại thực vật này còn là một vị thuốc từ thiên nhiên với đa dạng các công dụng hữu ích cho sức khỏe con người.

- Tên khoa học: có nhiều loài Oải hương nổi bật như Lavandula angustifolia Mill, L. stoechas, L. latifolia hoặc L. intermedia,…

- Họ khoa học: Lamiaceae (họ Hoa môi).

- Tên gọi khác: Lavender, True lavender, Common lavender,…

Đặc điểm thực vật và phân bố dược liệu Oải hương

- Đặc điểm thực vật: 

• Oải hương là loại cây có dạng cây bụi, có khả năng chịu hán hàn và chịu nhiệt độ cao tốt. Cây có thể phát triển được ơ nơi đất thịt nhẹ, pha cát, tuy nhiên phải tưới nước đầy đủ và có hệ thống thoát nước tốt. Lavender sẽ phát triển rất tốt ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời.

• Cây Oải hương có chiều cao thân khoảng từ 40 – 60 cm, chúng thường mọc gần nhau tạo thành các bụi nhỏ. Phần dưới của thân cây là thân gỗ và phần thân trên là thân thảo có màu xanh lục.

• Rễ cây có dạng sợi và phân thành nhiều nhánh .

• Lá có hình mũi mác với các mép cuộn lại và có màu xanh bạc. Bề mặt của là có các tomentum hay còn được gọi là các lông măng giúp bảo vệ cây khỏi việc mất nước nhiều hoặc trước nắng gió.

• Các hoa Oải hương xếp thành các vòng tròn, mỗi vòng có khoảng 3 đến 5 hoa. Các vòng hoa này mọc ở trên đỉnh thân cây. Hoa có màu tím rất đặc trưng với các cánh hoa nhỏ, mềm và mỏng.

- Phân bố dược liệu: nguồn gốc của hoa Oải hương là từ khu vực Địa Trung Hải từ thời xa xưa. Hiện nay, Oải hương có khoảng hơn 39 loài cùng với nhiều giống là từ lai tạo. Loài thực vật này phân bố ở khắp nơi trên thế giới, tại các khu vực như Địa Trung Hải, Bắc Phi, châu Âu (Pháp, Ý, Anh,…) và cả châu Á (Ấn Độ, Trung Quốc,…)

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

- Bộ phận dùng: thường sử dụng toàn cây trên mặt đất, đặc biệt là hoa.

- Thu hái: nên thu hái Oải hương vào lúc sáng sớm do lúc này hàm lượng tinh dầu trong cây được giữ lại ở mức tốt nhất, từ đó sẽ cho hương thơm tuyệt vời.

- Chế biến: sau khi thu hoạch về thì đem đi phơi khô để sử dụng dần.

- Bảo quản: ở nơi khô ráo và thoáng mát.

Thành phần hóa học

Dược liệu Oải hương có những thành phần hóa học chủ yếu là các chất thuộc nhóm tinh dầu (khác nhau giữa các loài) bao gồm linalool, 1,8-cineol, terpinen-4-ol, camphor, borneol, β-oxymen, eucalyptol,… Ngoài ra Oải hương còn chứa các tanin, coumarin, flavonoid, các chất đắng,…

Công dụng – Tác dụng của dược liệu Oải hương theo Y học hiện đại

Dược liệu Oải hương có các tác dụng dược lý nổi trội như:

- Chống oxy hóa rất tốt: các hoạt chất trong Oải hương có khả năng chống oxy hóa mạnh từ đó giúp tăng cường bảo vệ cơ thể.

- Cải thiện giấc ngủ: từ hương thơm của hoa Oải hương giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, tác dụng này cho thấy hiệu quả rõ rệt trên những người khó ngủ, mất ngủ và kể cả người bị rối loạn lo âu.

- Giảm lo âu: Oải hương còn giúp giảm căng thẳng, giảm lo âu, cải thiện tâm trạng,..

- Kháng khuẩn và kháng nấm: nhờ các tinh dầu như linalool, β-caryophyllen, linalyl acetat,…trong Oải hương giúp kháng khuẩn và có tác động trên các chủng gram dương và cả gram âm như Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa,…hoặc một số chủng nấm như Candida albicans, Aspergillus niger,…

- Giảm đau: Oải hương còn giúp hỗ trợ điều trị các chứng đau nhức hoặc căng cơ.

- Ngừa rụng tóc: tác dụng từ dầu hoa Oải hương.

- Ngoài ra Oải hương còn nhiều công dụng tuyệt vời khác như làm lành vết thương, trị mụn trứng cá, các bệnh da liễu,…

Vị thuốc Oải hương trong Y học cổ truyền

- Lá và hoa Oải hương giúp chữa đau đầu, chứng suy nhược, cảm nắng.

- Hoa Oải hương còn chữa mụn nhọt do bội nhiễm, vảy nến, dị ứng.

- Hoa Oải hương sát khuẩn, dùng sát trùng vết thương rất tốt.

- Chữa các chứng mất ngủ, đau lưng,…

Cách dùng – Liều dùng

- Cách dùng: có thể sử dụng theo rất nhiều cách như sử dụng viên nang chiết xuất Oải hương, xông tinh dầu, đường tại chỗ, sử dụng tinh dầu để tắm hoặc dưỡng da hoặc có thể làm chất tạo mùi thơm cho thực phẩm,…

- Liều dùng: với mỗi cách sử dụng, liều của dược liệu Oải hương sẽ khác nhau.

Một số bài thuốc có vị thuốc Oải hương

- Bài thuốc giúp trị mất ngủ:

• Chuẩn bị: 1,5 muỗng cà phê cây Oải hương.

• Tiến hành: cho Oải hương vào 1 ly nước và uống trước khi ngủ khoảng 15 – 30 phút sẽ giúp tăng cường giấc ngủ rõ rệt. Bên cạnh đó cũng nên sinh hoạt lành mạnh và tập thể dục thể thao để bổ trợ.

- Nước hoa dưỡng ẩm dành cho da dầu:

• Chuẩn bị: 1 muỗng dầu nước ép Oải hương hoặc 3 – 4 giọt tinh dầu Oải hương, 1 muỗng thuốc mỡ, 1 muỗng dầu Hạnh nhân, nửa muỗng borac, 1 muỗng dầu cây Phỉ và khoảng 125 mL nước tinh khiết.

• Tiến hành: thuốc mỡ và dầu Hạnh nhân trộn cùng với nước và borac bằng máu đánh trứng cỡ nhỏ cho đều đến khi tinh dầu Hạnh nhân hòa với borac. Để hỗn hợp nguội rồi thêm dầu cây Phỉ vào, sau đó thêm tinh dầu Oải hương vào rồi tiến hành đánh mịn hỗn hợp. Đem hỗn hợp đi đun nóng trong vòng 5 phút rồi để nguội. Cuối cùng đựng hỗn hợp trong lọ sạch và bảo quản sử dụng dần trong khoảng 2 đến 3 tháng.

- Cách làm dịu da bị cháy nắng:

• Chuẩn bị: 10 mL tinh dầu Oải hương loãng, 2 giọt tinh dầu Oải hương đậm đặc và 1 giọt tinh dầu hoa Cúc đậm đặc.

• Tiến hành: các nguyên liệu trên cho vào bồn tắm có nước ấm, sau đó ngâm mình giúp làm dịu da bị cháy nắng.

Lưu ý khi sử dụng Oải hương

- Không được uống trực tiếp tinh dầu Oải hương nguyên chất hoặc đậm đặc.

- Không nên sử dụng Oải hương trong thời gian dài.

- Phụ nữ có thai và phụ nữ cho con bú không nên sử dụng do chưa xác định được sự an toàn của Oải hương đối với nhóm bệnh nhân này.

- Những người mẫn cảm với bất cứ thành phần nào trong Oải hương thì không được sử dụng. Do đó trước khi sử dụng nên kiểm tra xem người dùng có bị dị ứng với Oải hương hay không.