PHẪU THUẬT CẮT BỎ THẬN

Tổng quan

Cắt thận là một thủ tục phẫu thuật để loại bỏ toàn bộ hoặc một phần thận:

• Cắt thận toàn phần. Trong quá trình phẫu thuật cắt thận toàn phần, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ toàn bộ thận và thường là một số cấu trúc khác, chẳng hạn như một phần của ống nối thận với bàng quang (niệu quản), hoặc các cấu trúc lân cận khác như tuyến thượng thận hoặc các hạch bạch huyết.

• Cắt thận bán phần. Trong phẫu thuật cắt một phần thận, còn được gọi là phẫu thuật cắt thận bán phần, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ các mô bị bệnh và để lại mô khỏe mạnh.

Thông thường, phẫu thuật cắt bỏ thận được thực hiện để điều trị ung thư thận hoặc để loại bỏ khối u không phải ung thư (lành tính). Trong một số trường hợp, phẫu thuật cắt thận được thực hiện để đối phó với tình trạng một quả thận bị bệnh hoặc bị tổn thương nghiêm trọng. Trong trường hợp lấy thận từ người hiến, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ một quả thận khỏe mạnh từ người cho để cấy ghép cho người cần.

Bác sĩ phẫu thuật có thể thực hiện phẫu thuật cắt thận thông qua một vết rạch duy nhất ở bụng hoặc bên hông (phẫu thuật mở) hoặc thông qua một loạt các vết rạch nhỏ ở bụng bằng cách sử dụng thiết bị và dụng cụ nhỏ (phẫu thuật nội soi).

Trong một số trường hợp, các thủ thuật nội soi này được thực hiện bằng hệ thống robot. Trong phẫu thuật bằng robot, bác sĩ phẫu thuật ngồi ở một bảng điều khiển máy tính ở gần bàn mổ. Bác sĩ sẽ điều khiển cánh tay robot, có gắn các dụng cụ phẫu thuật bên trong cơ thể bệnh nhân.

Tại sao cần thực hiện

Lý do phổ biến nhất mà bác sĩ phẫu thuật thực hiện phẫu thuật cắt thận là để loại bỏ một khối u khỏi thận. Những khối u này thường là ung thư, nhưng chúng có thể không phải là ung thư (lành tính). Đôi khi cần phải cắt bỏ thận vì các bệnh thận khác.

Chức năng của thận

Hầu hết mọi người đều có hai quả thận - cơ quan có kích thước bằng nắm tay nằm phía sau của bụng trên. Thận của bạn:

• Lọc chất thải, chất lỏng dư thừa và chất điện giải khỏi máu của bạn

• Sản xuất nước tiểu

• Duy trì nồng độ khoáng chất thích hợp trong máu của bạn

• Sản xuất các hormone giúp điều chỉnh huyết áp của bạn và ảnh hưởng đến số lượng các tế bào hồng cầu lưu thông

Điều trị ung thư

Thông thường, bác sĩ phẫu thuật thực hiện phẫu thuật cắt thận để loại bỏ khối u ung thư hoặc mô phát triển bất thường trong thận. Ung thư thận phổ biến nhất ở người lớn là ung thư biểu mô tế bào thận, bắt đầu từ các tế bào lót các ống nhỏ bên trong thận.

Các khối u thận ở trẻ em rất hiếm. Nhưng khi chúng xảy ra, trẻ em có nhiều khả năng phát triển một loại ung thư thận được gọi là khối u Wilms, có thể do sự phát triển kém của các tế bào thận.

Quyết định loại bỏ bao nhiêu phần mô thận phụ thuộc vào:

• Liệu khối u có giới hạn trong thận hay không

• Có nhiều hơn một khối u hay không

• Mức độ bị ảnh hưởng của thận

• Liệu ung thư có ảnh hưởng đến các mô lân cận hay không

• Chức năng của quả thận còn lại tốt như thế nào

• Các bệnh khác có ảnh hưởng đến chức năng thận hay không

• Chức năng thận tổng thể

Bác sĩ phẫu thuật đưa ra quyết định dựa trên kết quả của các xét nghiệm hình ảnh, có thể bao gồm:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT), một công nghệ sử dụng tia X chuyên dụng tạo ra hình ảnh mặt cắt ngang mỏng của các mô mềm

• Chụp cộng hưởng từ (MRI), sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh mặt cắt ngang hoặc hình ảnh 3-D

• Siêu âm, hình ảnh của các mô mềm được tạo ra bằng cách sử dụng sóng âm thanh

Điều trị các tình trạng khác

Có thể cần phải cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ thận để loại bỏ các mô thận bị tổn thương nghiêm trọng, có sẹo hoặc không hoạt động do chấn thương hoặc các bệnh khác.

Rủi ro

Cắt bỏ thận thường là một thủ thuật an toàn. Nhưng giống như bất kỳ phẫu thuật nào, cắt thận có nguy cơ tiềm ẩn các biến chứng, chẳng hạn như:

• Sự chảy máu

• Sự nhiễm trùng

• Tổn thương các cơ quan lân cận

• Hiếm khi các vấn đề nghiêm trọng khác

Các biến chứng lâu dài do cắt thận liên quan đến các vấn đề tiềm ẩn của việc không còn 2 quả thận hoạt động bình thường. Mặc dù chức năng thận tổng thể giảm sau khi cắt bỏ thận, nhưng mô thận còn lại thường hoạt động đủ tốt để có một cuộc sống khỏe mạnh.

Các vấn đề có thể xảy ra với việc suy giảm chức năng thận trong thời gian dài bao gồm:

• Cao huyết áp (tăng huyết áp)

• Bệnh thận mãn tính

Các rủi ro và biến chứng tiềm ẩn phụ thuộc vào loại phẫu thuật, lý do phẫu thuật, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và nhiều vấn đề khác, bao gồm chuyên môn và kinh nghiệm của bác sĩ phẫu thuật.

Để hiểu rõ hơn về những rủi ro tiềm ẩn, điều quan trọng là bạn phải thảo luận những vấn đề này với bác sĩ phẫu thuật.

Bạn cần chuẩn bị như thế nào

Trước khi phẫu thuật, bạn sẽ nói chuyện với bác sĩ phẫu thuật về những lựa chọn có sẵn. Các câu hỏi bạn có thể hỏi bao gồm:

• Tôi sẽ cần cắt bỏ một phần hay toàn bộ thận?

• Tôi có phải là ứng cử viên cho thủ thuật xâm lấn tối thiểu (nội soi, robot hoặc phương pháp khác) không?

• Khả năng tôi cần cắt bỏ toàn bộ thận ngay cả khi đã phẫu thuật ​​cắt một phần thận đã được lên kế hoạch là bao nhiêu?

• Nếu phẫu thuật là để điều trị ung thư, tôi có thể cần những thủ thuật hoặc phương pháp điều trị liên quan nào khác?

Lập kế hoạch nằm viện 

Bạn có thể phải ở lại bệnh viện từ một đêm đến một tuần hoặc hơn, tùy thuộc vào loại thủ thuật. Hỏi bác sĩ phẫu thuật và nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn về thời gian mà bạn cần để hồi phục.

Chuẩn bị cho cuộc phẫu thuật

Bạn sẽ nhận được hướng dẫn về những việc cần làm vào ngày hôm trước và ngày phẫu thuật. Ghi lại bất kỳ câu hỏi nào bạn có thể có, chẳng hạn như:

• Khi nào tôi cần bắt đầu nhịn ăn?

• Tôi có thể dùng thuốc theo toa không?

• Bao lâu trước khi phẫu thuật tôi có thể dùng một liều thuốc?

• Tôi nên tránh những loại thuốc không kê đơn nào?

• Khi nào tôi cần đến bệnh viện?

Quá trình thực hiện

Thủ thuật cắt bỏ thận được thực hiện cùng với quá trình gây mê toàn thân. Bạn sẽ được sử dụng một loại thuốc (thuốc gây mê) trước khi phẫu thuật để giúp bạn không cảm thấy đau trong khi phẫu thuật. Bạn cũng sẽ được đặt một ống thông tiểu - một ống nhỏ dẫn nước tiểu ra khỏi bàng quang - trước khi phẫu thuật. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật và ê-kíp gây mê phối hợp với nhau để giảm thiểu tình trạng đau đớn sau phẫu thuật.

Trong quá trình

Các thủ thuật cắt thận là khác nhau, tùy thuộc vào cách phẫu thuật được thực hiện và số lượng tế bào thận được loại bỏ. Các loại phẫu thuật bao gồm:

• Phẫu thuật nội soi. Trong thủ thuật xâm lấn tối thiểu này, bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một vài đường nhỏ trên bụng của bạn để đưa các thiết bị và các dụng cụ phẫu thuật vào. Bác sĩ phẫu thuật phải thực hiện các vết mở lớn hơn một chút nếu toàn bộ quả thận của bạn cần được cắt bỏ.

• Phẫu thuật nội soi có sự hỗ trợ của robot. Trong một biến thể của phẫu thuật nội soi, bác sĩ phẫu thuật sử dụng một hệ thống robot để thực hiện thủ thuật. Các robot sẽ thực hiện các vết rạch rất nhỏ, cung cấp hình ảnh 3-D tốt hơn trong quá trình phẫu thuật và có thể tạo ra các chuyển động phức tạp tương tự như những gì bàn tay của bác sĩ phẫu thuật có thể làm trong phẫu thuật mở.

• Phẫu thuật mở. Trong phẫu thuật cắt thận mở, bác sĩ phẫu thuật tiết niệu sẽ rạch dọc bên hông hoặc trên bụng của bạn. Cách tiếp cận mở này cho phép bác sĩ thực hiện một số phẫu thuật không thể được thực hiện một cách an toàn với các phương pháp ít xâm lấn hơn.

• Cắt thận toàn phần. Trong phẫu thuật cắt thận toàn phần, bác sĩ phẫu thuật loại bỏ toàn bộ thận, các mô mỡ xung quanh thận và một phần của ống nối thận với bàng quang (niệu quản). Bác sĩ phẫu thuật có thể cắt bỏ tuyến thượng thận nằm trên đỉnh thận nếu khối u ở gần hoặc liên quan đến tuyến thượng thận. Trong một số trường hợp, các hạch bạch huyết hoặc các mô khác cũng bị loại bỏ.

• Cắt thận bán phần. Trong phẫu thuật cắt một phần thận, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ khối u ung thư hoặc mô bị bệnh và để lại càng nhiều mô thận khỏe mạnh càng tốt.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ thảo luận về những ưu điểm và nhược điểm của phẫu thuật bằng robot hoặc các loại phẫu thuật xâm lấn tối thiểu khác so với phẫu thuật mở, bao gồm các vấn đề như sẹo và thời gian cần thiết để trở lại các hoạt động bình thường.

Sau khi làm thủ thuật

Thời gian phục hồi sau thủ thuật và thời gian nằm viện của bạn phụ thuộc vào sức khỏe tổng thể và loại phẫu thuật cắt thận được thực hiện. Ống thông tiểu vẫn được giữ nguyên vị trí trong một thời gian ngắn trong quá trình hồi phục của bạn.

Hỏi bác sĩ về những hướng dẫn trước khi xuất viện đối với những hạn chế đối trong chế độ ăn uống và sinh hoạt của bạn. Bạn có thể được khuyến khích bắt đầu các hoạt động nhẹ nhàng hàng ngày ngay khi bạn cảm thấy có thể, nhưng bạn cần tránh hoạt động gắng sức và khuân vác nặng trong vài tuần.

Đối với hầu hết bệnh nhân, các thủ thuật này không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Khi đã hoàn toàn bình phục, bạn có thể tiếp tục các hoạt động và sinh hoạt bình thường của mình.

Kết quả

Các câu hỏi mà bạn có thể muốn thảo luận với bác sĩ phẫu thuật hoặc các thành viên khác trong nhóm chăm sóc sức khỏe sau khi cắt thận bao gồm:

• Tổng thể cuộc phẫu thuật diễn ra như thế nào?

• Bạn nhận được gì sau khi các mô đã được loại bỏ?

• Bao nhiêu phần thận đã được giữ lại?

• Tôi sẽ cần xét nghiệm bổ sung bao lâu một lần để theo dõi chức năng thận của mình và bệnh lý đã khiến phẫu thuật diễn ra?

Theo dõi chức năng thận

Hầu hết mọi người có thể hoạt động tốt chỉ với một quả thận hoặc sau khi cắt bỏ một phần thận. Bạn có thể sẽ phải kiểm tra sức khỏe để theo dõi các yếu tố liên quan đến chức năng thận:

• Huyết áp. Bạn sẽ cần theo dõi huyết áp cẩn thận vì chức năng thận giảm có thể làm tăng huyết áp - và do đó, huyết áp cao có thể làm tổn thương thận của bạn.

• Lượng protein trong nước tiểu. Nồng độ protein trong nước tiểu cao (protein niệu) có thể cho thấy thận bị tổn thương và chức năng thận kém.

• Độ lọc cầu thận. Tốc độ lọc cầu thận là thước đo mức độ hiệu quả của thận lọc chất thải. Xét nghiệm thường được thực hiện với một mẫu máu để đo nồng độ creatinine. Độ lọc giảm cho thấy chức năng thận giảm.

Chăm sóc quả thận còn lại của bạn

Sau khi cắt thận hoặc cắt một phần thận, bạn có thể vẫn có chức năng thận tổng thể bình thường. Để duy trì chức năng thận bình thường, bác sĩ có thể khuyến nghị bạn thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh, tham gia hoạt động thể chất hàng ngày và đi khám định kỳ để theo dõi sức khỏe thận.

Nếu bạn mắc bệnh thận mãn tính (suy giảm chức năng thận) sau khi cắt toàn bộ hoặc một phần thận, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp thay đổi lối sống bổ sung, bao gồm thay đổi chế độ ăn uống có thể có và cẩn thận với thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn.