PHẪU THUẬT SỬA CHỮA VÀ THAY THẾ VAN BA LÁ

Tổng quan

Sửa chữa và thay thế van ba lá là phẫu thuật được thực hiện để điều trị tình trạng van ba lá bị tổn thương hoặc bệnh lý. Van ba lá là một trong bốn van kiểm soát lưu lượng máu qua tim. Nó ngăn cách các ngăn trên và dưới ở bên phải của tim (tâm nhĩ phải và tâm thất phải).

Van ba lá bị tổn thương hoặc bị bệnh có thể cản trở sự lưu thông thông thường của dòng máu. Tim phải làm việc nhiều hơn để đưa máu đến phổi và phần còn lại của cơ thể.

Sửa chữa và thay thế van ba lá có thể giúp cải thiện lưu lượng máu và giảm các triệu chứng của bệnh van tim. Việc sửa chữa hoặc thay thế van ba lá có thể được thực hiện như phẫu thuật tim hở hoặc phẫu thuật tim xâm lấn tối thiểu. Đôi khi, bệnh van ba lá có thể được điều trị bằng thủ thuật đặt ống thông.

Tại sao cần thực hiện

Sửa chữa và thay thế van ba lá được thực hiện để sửa van ba lá bị tổn thương hoặc bị bệnh.

Một số tình trạng van ba lá không thể được điều trị đầy đủ chỉ bằng sử dụng thuốc. Có thể cần thực hiện phẫu thuật để giảm các triệu chứng và nguy cơ biến chứng, chẳng hạn như suy tim.

Sửa chữa hoặc thay thế van ba lá có thể được khuyến nghị nếu bạn hoặc con của bạn mắc phải:

• Hở van ba lá. Tình trạng này khiến máu chảy ngược qua van ba lá vào buồng tim trên bên phải (tâm nhĩ phải). Nhiều tình trạng sức khỏe có thể dẫn đến hở van ba lá. Một ví dụ là dị tật tim bẩm sinh có tên bất thường Ebstein.

• Hẹp van ba lá. Van ba lá bị hẹp hoặc tắc. Máu khó di chuyển từ buồng tim phía trên bên phải (tâm nhĩ phải) đến buồng tim phía dưới bên phải (tâm thất phải). Hẹp van ba lá có thể xảy ra cùng với trào ngược van ba lá.

• Chứng teo van ba lá. Đây là một dị tật tim ngay từ khi sinh ra (dị tật tim bẩm sinh). Van ba lá không được hình thành đối với tình trạng này. Thay vào đó, tồn tại một mô rắn giữa các buồng tim, hạn chế lưu lượng máu. Kết quả là, buồng tim dưới bên phải (tâm thất phải) không phát triển đầy đủ.

Nếu bệnh van ba lá không gây ra các triệu chứng, có thể không cần phẫu thuật.

Loại phẫu thuật van ba lá cần thực hiện phụ thuộc vào:

• Mức độ nghiêm trọng (giai đoạn) của bệnh van ba lá

• Các triệu chứng

• Tuổi và sức khỏe tổng thể

• Tình trạng bệnh có ngày càng nặng hay không

• Liệu phẫu thuật có cần thiết để điều chỉnh van hoặc tình trạng tim khác hay không

Các bác sĩ phẫu thuật khuyên bạn nên sửa chữa van ba lá khi có thể, vì nó giúp cứu van tim và cải thiện chức năng tim. Việc sửa chữa van ba lá thay vì thay thế có thể làm giảm nhu cầu dùng thuốc chống đông máu lâu dài.

Phẫu thuật van ba lá có thể được thực hiện cùng lúc với các phẫu thuật van tim khác.

Rủi ro

Tất cả các cuộc phẫu thuật đều có một số rủi ro. Rủi ro khi sửa chữa van ba lá và thay thế van ba lá phụ thuộc vào loại thủ thuật, sức khỏe tổng thể của bạn và chuyên môn của bác sĩ phẫu thuật. Nếu bạn cần sửa chữa hoặc thay thế van ba lá, hãy cân nhắc điều trị tại trung tâm y tế có đội ngũ bác sĩ phẫu thuật tim và nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc đa ngành được đào tạo và có kinh nghiệm về phẫu thuật van tim.

Các rủi ro liên quan đến việc sửa chữa và phẫu thuật thay van ba lá có thể bao gồm:

• Sự chảy máu

• Các cục máu đông

• Hỏng van thay thế

• Nhịp tim bất thường (loạn nhịp tim)

• Sự nhiễm trùng

• Đột quỵ

• Tử vong

Bạn cần chuẩn bị như thế nào

Trước khi sửa chữa hoặc thay thế van ba lá, bạn thường sẽ cần làm các xét nghiệm hình ảnh - chẳng hạn như siêu âm tim - để biết thêm thông tin về tình trạng tim của mình cũng như hình dạng và chức năng của van ba lá.

Hỏi các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc của bạn bất kỳ câu hỏi nào bạn có thể có về phẫu thuật van tim ba lá. Thảo luận về những gì có thể xảy ra trong và sau khi phẫu thuật cũng như bất kỳ rủi ro tiềm ẩn nào.

Trước ngày phẫu thuật van ba lá, hãy nói chuyện với người chăm sóc về thời gian nằm viện sắp tới của bạn. Thảo luận về bất kỳ sự trợ giúp nào bạn có thể cần khi trở về nhà.

Thực phẩm và thuốc

Nói chuyện với các bác sĩ của bạn về:

• Khi nào bạn nên ngưng hoặc bạn có thể dùng thuốc thông thường trước khi phẫu thuật hay không

• Bạn có thể ăn uống bình thường hoặc bạn nên ngừng ăn hoặc uống vào đêm trước khi phẫu thuật hay không

Quần áo và đồ dùng cá nhân

Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc của bạn có thể khuyên bạn nên mang theo một số vật dụng đến bệnh viện bao gồm:

• Bản sao chỉ định

• Danh sách các loại thuốc đang sử dụng

• Kính đeo mắt, máy trợ thính hoặc răng giả

• Các vật dụng có thể giúp bạn thư giãn, chẳng hạn như máy nghe nhạc di động hoặc sách

• Quần áo rộng rãi, thoải mái

• Các vật dụng chăm sóc cá nhân, chẳng hạn như bàn chải, lược, thiết bị cạo râu.

Trong khi phẫu thuật, tránh mặc:

• Kính áp tròng

• Răng giả

• Kính đeo mắt

• Trang sức

• Làm móng

Quá trình thực hiện

Trong quá trình

Việc sửa chữa hoặc thay thế van ba lá có thể được thực hiện như phẫu thuật tim hở, phẫu thuật tim xâm lấn tối thiểu hoặc thủ thuật thông qua ống thông.

Khi bạn đến bệnh viện để phẫu thuật, bác sĩ sẽ đặt một đường truyền tĩnh mạch vào cẳng tay của bạn. Chất lỏng và thuốc có thể được cung cấp qua đường tĩnh mạch. Bác sĩ hoặc y tá có thể cạo sạch lông tại vị trí sẽ tiến hành thủ thuật.

Đối với hầu hết các thủ thuật sửa van ba lá và thay van ba lá, bạn sẽ được sử dụng các loại thuốc gọi là thuốc gây mê để không cảm thấy đau. Bạn sẽ hoàn toàn ngủ và bất tỉnh trong quá trình phẫu thuật (gây mê hoàn toàn).

Bạn có thể được kết nối với một máy bắc cầu tim-phổi. Máy giữ cho máu di chuyển khắp cơ thể bạn trong quá trình phẫu thuật van tim.

Sửa van ba lá

Sửa van ba lá theo truyền thống được thực hiện thông qua phẫu thuật tim hở và mở xương lồng ngực (phẫu thuật cắt xương ức). Các bác sĩ nối xương lại với nhau sau khi làm thủ thuật để ngăn chặn sự di chuyển của xương và hỗ trợ quá trình hồi phục. Đôi khi, van ba lá có thể được sửa chữa bằng phẫu thuật xâm lấn tối thiểu.

Phẫu thuật sửa van ba lá có thể bao gồm:

• Vá lỗ hoặc vết rách trên nắp van

• Kết nối lại các nắp van

• Định hình lại hoặc loại bỏ mô van thừa để nắp van có thể đóng chặt

• Thay dây để hỗ trợ van hoạt động

• Tách các nắp van bị hợp nhất

• Thắt chặt hoặc gia cố vòng quanh van (vòng đệm)

Nếu bạn bị trào ngược van ba lá do dị thường Ebstein, bác sĩ phẫu thuật tim có thể thực hiện một thủ thuật sửa chữa van được gọi là thủ thuật hình nón (cone). Trong thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật tim tách các lá van đóng van ba lá khỏi cơ tim bên dưới. Các nắp van sau đó được xoay và gắn lại.

Sửa van ba lá xâm lấn tối thiểu

Sửa van ba lá xâm lấn tối thiểu thường không cần thực hiện các vết mổ (nếu được thực hiện dưới dạng thủ thuật đặt ống thông) hoặc vết mổ nhỏ hơn và thời gian nằm viện ngắn hơn so với phẫu thuật tim hở truyền thống. Một loại thủ thuật xâm lấn tối thiểu được gọi là nong van bằng bóng thường được sử dụng để điều trị cho trẻ sơ sinh và trẻ em bị hẹp van ba lá.

Trong quá trình nong van tim bằng bóng, bác sĩ phẫu thuật sẽ chèn một ống rỗng, mỏng (ống thông) vào mạch máu, thường là ở bẹn, và luồn nó đến tim. Một quả bóng trên đầu ống thông được bơm căng, và mở rộng van ba lá bị hẹp. Quả bóng bay được xì hơi và loại bỏ.

Các thủ thuật thông qua ống thông hiện đang được phát triển để điều trị hở van ba lá ở một số bệnh nhân không phù hợp để phẫu thuật. Một nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể thảo luận về lựa chọn này trong những trường hợp đặc biệt.

Thay van ba lá

Nếu van ba lá không thể sửa chữa được, có thể cần phẫu thuật để thay van. Phẫu thuật thay van ba lá có thể được thực hiện như phẫu thuật tim hở hoặc phẫu thuật xâm lấn tối thiểu.

Trong quá trình thay van ba lá, bác sĩ phẫu thuật loại bỏ van bị hỏng và thay thế bằng van cơ học hoặc van làm từ mô tim của bò, lợn hoặc người (van = sinh học).

Cùng nhau, bạn và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sẽ thảo luận về rủi ro và lợi ích của từng loại van và xác định loại van phù hợp nhất với bạn.

Nếu bạn được cấy ghép van cơ học, bạn sẽ cần thuốc chống đông máu suốt đời để ngăn ngừa cục máu đông. Van sinh học không cần sử dụng thuốc chống đông suốt đời. Nhưng van có thể bị mòn theo thời gian và có thể cần phải thay thế.

Nếu bạn được cấy ghép van ba lá sinh học nhưng không còn hoạt động, thủ thuật đặt ống thông ít xâm lấn có thể được thực hiện thay vì phẫu thuật tim hở để thay van. Bác sĩ tim mạch chèn một ống rỗng, mỏng (ống thông) vào tĩnh mạch và dẫn nó đến van ba lá. Khi vào đúng vị trí, một van thay thế được đưa qua ống thông vào vị trí van sinh học hiện có.

Sau khi làm thủ thuật

Sau khi phẫu thuật sửa hoặc thay van ba lá, thông thường bạn sẽ ở lại bệnh viện trong vài ngày. Thời gian nằm viện bao lâu tùy thuộc vào tình trạng của bạn và loại phẫu thuật van ba lá cụ thể.

Trong thời gian nằm viện, bạn có thể có:

• Đường truyền tĩnh mạch để nhận chất lỏng và thuốc

• Ống thoát nước tiểu từ bàng quang của bạn

• Ống thoát chất lỏng và máu từ tim và ngực của bạn

Các bác sĩ của bạn sẽ:

• Kiểm tra nhiễm trùng tại các vị trí vết mổ 

• Thường xuyên kiểm tra huyết áp, nhịp thở và nhịp tim

• Giúp bạn kiểm soát cơn đau sau phẫu thuật

• Yêu cầu bạn đi bộ nhiều hơn và lâu hơn để tăng hoạt động của cơ thể

• Hướng dẫn bạn cách thực hiện các bài tập thở trong quá trình hồi phục

Nhóm chăm sóc sức khỏe sẽ cung cấp cho bạn các hướng dẫn để làm theo sau khi phẫu thuật sửa chữa hoặc thay thế van ba lá. Các hướng dẫn này thường có chi tiết về những điều sau:

• Các loại thuốc bạn đã được kê đơn

• Các dấu hiệu cảnh báo và triệu chứng của nhiễm trùng

• Cách chăm sóc vết mổ của bạn

• Làm thế nào để kiểm soát cơn đau

• Tác dụng phụ của phẫu thuật

Kết quả

Thời gian phục hồi sau phẫu thuật sửa hoặc thay van ba lá phụ thuộc vào quy trình cụ thể, biến chứng và sức khỏe tổng thể của bạn trước khi phẫu thuật.

Các bác sĩ của bạn sẽ cho bạn biết khi nào có thể trở lại các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như làm việc, lái xe và tập thể dục.

Sau khi phẫu thuật sửa hoặc thay van ba lá, bạn sẽ cần kiểm tra sức khỏe thường xuyên. Bạn có thể cần làm một số xét nghiệm để theo dõi sức khỏe tim và để đảm bảo van ba lá hoạt động bình thường.

Sau khi phẫu thuật van ba lá, điều quan trọng là phải tuân theo một lối sống lành mạnh cho tim. Bác sĩ có thể khuyến nghị những thay đổi lối sống sau:

• Tập thể dục thường xuyên

• Kiểm soát cân nặng

• Có một chế độ ăn uống lành mạnh

• Quản lý căng thẳng

• Không hút thuốc

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc của bạn cũng có thể đề nghị tham gia vào một chương trình giáo dục và tập thể dục được thiết kế để cải thiện sức khỏe và giúp bạn phục hồi sau khi phẫu thuật van tim. Đây được gọi là chương trình phục hồi chức năng tim.