VAN BA LÁ

TỔNG QUÁT

Van ba lá là gì?

Van ba lá là một trong bốn van của tim. Nó nằm giữa buồng tim phía dưới bên phải (tâm thất phải) và buồng tim phía trên bên phải (tâm nhĩ phải).

Van ba lá có chức năng đóng mở để đảm bảo máu chảy theo một hướng chính xác. Nó còn được gọi là van nhĩ thất phải.

CHỨC NĂNG

Chức năng của van ba lá là gì?

Tim bơm máu theo một lộ trình cụ thể qua bốn ngăn tim (hai tâm nhĩ và hai tâm thất). Mỗi khi tim đập, tâm nhĩ sẽ nhận máu nghèo oxy từ các cơ quan trong cơ thể. Và tâm thất co bóp để bơm máu ra ngoài.

Khi tim bơm máu, các van lần lượt đóng mở để cho phép máu di chuyển từ vùng này sang vùng khác của tim. Các van giúp đảm bảo rằng máu chảy vào đúng thời điểm và theo hướng chính xác.

Van ba lá đảm bảo rằng máu chảy đúng từ tâm nhĩ phải đến tâm thất phải. Nó cũng ngăn máu chảy ngược giữa hai khoang đó. Khi tâm nhĩ phải đầy, van ba lá sẽ mở ra, cho máu vào tâm thất phải. Sau đó tâm thất phải co bóp để đưa máu đến phổi. Van ba lá khi đó đóng chặt để không cho máu đi ngược vào tâm nhĩ phải.

GIẢI PHẪU HỌC

Van ba lá ở đâu?

Van ba lá nằm giữa buồng tim phía dưới bên phải (tâm thất phải) và buồng tim phía trên bên phải (tâm nhĩ phải). Nó được đặt theo chiều dọc.

Van ba lá được cấu tạo từ gì?

Van ba lá được cấu tạo từ ba mô mỏng nhưng mạnh mẽ. Chúng được gọi là lá van (hoặc lá chét). Các lá chét được đặt tên theo vị trí của chúng: lá trước, lá sau và vách ngăn. Chúng gắn vào các cơ nhú của tân thất bằng những sợi dây mỏng và chắc được gọi là dây chằng.

Với mỗi nhịp tim, những lá van đó sẽ mở ra và đóng lại. Âm thanh của van tim đóng và mở là những âm thanh bạn nghe thấy trong một nhịp tim.

TÌNH TRẠNG VÀ RỐI LOẠN

Những tình trạng và rối loạn nào có thể ảnh hưởng đến van nhĩ thất phải?

Nếu van ba lá không hoạt động như bình thường, máu có thể không lưu thông hiệu quả theo đúng hướng hoặc có thể rò rỉ theo hướng ngược lại. Tim của bạn có thể phải làm việc nhiều hơn để bơm đủ máu đến phần còn lại của cơ thể.

Có ba tình trạng chính gặp phải ở van ba lá:

• Dị vật van ba lá: Dị tật van ba lá là một khuyết tật cấu trúc của tim xuất hiện khi mới sinh. Một trẻ bị tình trạng này có một mảnh mô rắn chắc tại vị trí của van. Điều này làm hạn chế lưu lượng máu và có thể dẫn đến sự kém phát triển của tâm thất phải. Tình trạng này thường yêu cầu thực hiện phẫu thuật.

• Trào ngược van ba lá: Tình trạng này có nghĩa là máu bị rò rỉ ngược qua van ba lá.

• Hẹp van ba lá: Ở tình trạng này, van ba lá mở ra quá hẹp, từ đó hạn chế lưu lượng máu giữa hai buồng tim.

Một số yếu tố có thể gây ra các vấn đề với van ba lá, bao gồm:

• Khối u ở tim hoặc tia xạ vào ngực để điều trị ung thư.

• Dị tật bẩm sinh (một vấn đề về cấu trúc xuất hiện khi sinh, chẳng hạn như van chỉ có hai lá chét hoặc có nhiều hơn ba lá chét).

• Rối loạn ảnh hưởng đến mô liên kết của cơ thể, chẳng hạn như hội chứng Marfan.

• Sử dụng ma túy thường xuyên.

• Phì đại tâm thất phải.

• Nhiễm trùng gây sưng cơ tim, chẳng hạn như viêm nội tâm mạc hoặc sốt thấp khớp.

• Sử dụng một loại thuốc giảm cân gọi là “fen-phen” (fenfluramine và phentermine).

Các triệu chứng của các vấn đề gặp phải ở van ba lá là gì?

Khi van ba lá không hoạt động bình thường, tim của bạn có thể phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi và suy nhược.

Nếu tình trạng gặp phải ở van ba lá trở nên tồi tệ hơn theo thời gian, nó cũng có thể gây ra:

• Da lạnh.

• Gan to.

• Tiếng thổi của tim, âm thanh nghe được qua ống nghe khi tim đập.

• Đánh trống ngực hoặc cảm giác rung rinh ở ngực.

• Xung huyết trong các tĩnh mạch ở cổ.

• Sưng ở bụng, chân, mắt cá chân hoặc bàn chân.

Những xét nghiệm nào có thể xác định xem van tim của tôi có hoạt động bình thường hay không?

Nếu nghi ngờ bạn có vấn đề với van ba lá, bạn có thể cần đến gặp bác sĩ tim mạch. Bác sĩ tim mạch là bác sĩ chuyên chẩn đoán và điều trị các vấn đề về tim.

Một số xét nghiệm có thể giúp kiểm tra sức khỏe van ba lá:

• Khám sức khỏe: Trong quá trình khám sức khỏe, bác sĩ sẽ nghe nhịp tim thông qua ống nghe.

• Xét nghiệm hình ảnh ngực: Chụp X-quang ngực hoặc MRI tim sẽ giúp cung cấp hình ảnh bên trong lồng ngực.

• Siêu âm tim: Siêu âm tim là một trong những xét nghiệm chính để chẩn đoán các vấn đề về van tim. Xét nghiệm này tạo ra hình ảnh chuyển động của các buồng tim, van và hoạt động bơm máu của tim.

• Điện tâm đồ (ECG): Điện tâm đồ, còn được gọi là ECG hoặc EKG, đo hoạt động điện của tim.

• Kiểm tra mức độ căng thẳng khi tập thể dục (stress test): Khi thực hiện thử nghiệm này, bạn sẽ được đi bộ trên máy chạy bộ trong khi bác sĩ đo chức năng tim.

• Thông tim: Thông tim có thể xác định xem có dòng máu chảy ngược hay không và cho biết mức độ hở của van ba lá. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ luồn một ống dài và mỏng gọi là ống thông qua mạch máu và tới tim.

Những phương pháp điều trị nào có sẵn cho các tình trạng liên quan đến van ba lá?

Các tình trạng gặp phải ở van ba lá có thể cần điều trị hoặc tiếp tục theo dõi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng cũng như các triệu chứng của bạn.

Nếu việc điều trị được yêu cầu, bác sĩ của bạn có thể đề nghị:

• Thuốc lợi tiểu: Những loại thuốc này có thể giúp giảm triệu chứng sưng liên quan đến rối loạn van ba lá.

• Phẫu thuật sửa van ba lá: Bác sĩ phẫu thuật có thể tạo hình lại, mở rộng hoặc thắt chặt các lá chét ở van ba lá. Phẫu thuật cũng có thể thắt chặt van ba lá bằng cách cấy vòng nhân tạo.

• Thay van ba lá: Bác sĩ phẫu thuật có thể thay van ba lá bằng van nhân tạo hoặc van sinh học từ động vật.

• Sửa van qua da: Nếu bạn bị hở van ba lá nặng và có triệu chứng, bác sĩ tim mạch có thể thực hiện thủ thuật sửa van qua da.

• Thay van qua da: Bác sĩ của bạn có thể đề nghị thay van qua da nếu bạn bị hở van ba lá nặng và có triệu chứng.

CHĂM SÓC

Nếu tôi bị hẹp van ba lá hoặc trào ngược van ba lá, làm thế nào để có thể giữ cho trái tim của mình khỏe mạnh hơn?

Nếu bạn bị bệnh van ba lá, bạn có thể giúp giữ cho trái tim của mình khỏe mạnh hơn và ngăn ngừa các biến chứng bằng các chiến lược sau:

• Tránh hút thuốc.

• Kiểm soát huyết áp và nồng độ cholesterol của bạn.

• Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim, ít chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, bổ sung nhiều trái cây và rau.

• Tập thể dục thường xuyên.

• Khám sức khỏe thường xuyên với bác sĩ để họ có thể kiểm tra sức khỏe trái tim của bạn và sớm phát hiện ra bất kỳ vấn đề nào có thể có.

• Uống thuốc kháng sinh trước khi làm răng và các thủ thuật khác.

• Nói với tất cả các nhân viên y tế, bao gồm cả nha sĩ, rằng bạn có vấn đề về van tim.

CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Nếu tôi có vấn đề về van ba lá, khi nào tôi nên gọi cho bác sĩ của mình?

Nếu bạn có vấn đề về van ba lá, bạn nên thông báo ngay lập tức bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào. Điều này sẽ giúp bạn phát hiện và điều trị sớm bệnh viêm nội tâm mạc (nhiễm trùng tim). Gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu có các dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như đau nhức cơ thể, sốt hoặc đau họng. Bạn cũng nên đi tái khám đúng hẹn để được kiểm tra tim thường xuyên.

LƯU Ý

Van ba lá là một trong bốn van tim. Van này giúp đảm bảo rằng máu chảy từ tâm nhĩ phải đến tâm thất phải vào đúng thời điểm và đúng hướng. Nếu van ba lá không hoạt động như bình thường, bác sĩ của bạn có thể đề nghị thăm khám để kiểm tra định kỳ hoặc phẫu thuật để sửa chữa hay thay thế van bị hư.